វប្បធម៌ «ចេះគ្មានក្បួន» ជាប្រភព នៃភាពទន់ខ្សោយ របស់ សង្គមខ្មែរ
សាលារៀន ក្នុងតំបន់ជនបទដាច់ស្រយាលមួយកំពុងរង់ចាំការអភិវឌ្ឍ។
Siv Channa/RFI
នៅក្នុងសង្គម កម្ពុជា ជំនាញវិជ្ជាជីវៈ មួយចំនួន ត្រូវ បានផ្ទេរ ពីជំនាន់មួយ ទៅជំនាន់មួយ តាមរយៈ ការអនុវត្តផ្ទាល់ ដោយមិនឆ្លងកាត់ សាលារៀន។ ទម្លាប់នេះ បានធ្វើ ឲ្យមុខជំនាញ វិជ្ជាជីវៈ ទាំងនោះ ចេះតែ រេចរឹល និងប្រែធាតុខុស ពីសភាពដើម កាន់តែ ឆ្ងាយទៅ។ ម្យ៉ាងទៀត ទម្លាប់នេះ ក៏បានធ្វើ ឲ្យខ្មែរ ខ្វះឯកសារ ក្បួនខ្នាត សម្រាប់ បង្រៀនកូនចៅ ជំនាន់ក្រោយដែរ។ វប្បធម៌ ចេះ គ្មានក្បួន មិនត្រឹមតែ ធ្វើ ឲ្យកម្ពុជាខ្វះ អ្នកជំនាញ ប៉ុណ្ណោះទេ, ប៉ុន្តែ វា ក៏បានធ្វើ ឲ្យអ្វី ដែលជា របស់ខ្មែរ កប់បាត់ មិនសូវ មានអ្នកស្គាល់។ ដូច្នេះ ខ្មែរ គួររៀបចំសង្គម ឲ្យមានក្បួនខ្នាត និងចំណេះជំនាញ ពិតប្រាកដ ដើម្បី លើកកម្ពស់ តម្លៃសង្គម របស់ខ្លួន ឡើងវិញ។
តាមពិត សង្គមខ្មែរសម្បូរបែបដោយមុខជំនាញវិជ្ជាជីវៈ វប្បធម៌ និងទំនាមទម្លាប់ជាច្រើនដែលដូនតាខ្មែរបន្សល់ទុកឲ្យ។ មុខជំនាញទាំងនោះមានតាំងពីសិប្បកម្ម ចម្លាក់ តម្បាញ ជាងទង និងក្បួនខ្នាតរៀបចំពិធីផ្សេងៗតាំងពីបុណ្យ មង្គលការ ភ្លេង រហូតដល់កីឡា ក្បាច់គុណ និងមុខម្ហូបជាច្រើនទៀត។ ប៉ុន្តែ ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ការផ្ទេរចំណេះដឹងទាំងនោះច្រើនតែធ្វើឡើងតាមរយៈការចេះចាំតៗគ្នាពី ឪពុកទៅកូន ពីបងទៅប្អូន និងពីកូនទៅចៅ។
ចំណេះដឹងដែលមិនបានឆ្លងកាត់សាលាបានធ្វើឲ្យជំនាញវិជ្ជាជីវៈមួយចំនួន រេចរឹលបន្តិចម្តងៗស្ទើរបាត់បង់ធាតុដើម។ ចំណេះជំនាញខ្លះទៀតបានកប់បាត់ដោយគ្មានអ្នកណាស្គាល់។ ខុសពីប្រទេសជិតខាងដែលគេលួចចម្លងពីខ្មែរសោះតែគេបានចងក្រងជា ឯកសារនិងបានផ្សព្វផ្សាយល្បីរន្ទឺពាសពេញពិភបលោក។ ជាក់ស្តែង ក្បាច់គុណបូរាណខ្មែរ និងភ្លេងពិណពាទ្យ របស់ខ្មែរត្រូវបានគេស្គាល់ថាជារបស់ថៃទៅវិញ។ សូម្បីតែខ្មែរខ្លួនឯងខ្លះក៏បានហៅភ្លេងខ្មែរមួយប្រភេទនេះថា ជា«ភ្លេងសៀម»ទៅវិញដែរ។
នេះមកពីខ្មែររវល់តែធ្វើសង្គ្រាមហែកហួរនិងកាប់សម្លាប់គ្នាដោយ មិនបានចងក្រងអ្វីដែលជាកេរដំណែលដូនតាឲ្យទៅជាឯកសារក្បួនខ្នាត ត្រឹមត្រូវសម្រាប់បង្រៀនកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ អ្នកដែលចេះមុខជំនាញទាំងនោះមួយចំនួនក៏មិនបានស្គាល់ប្រភពដើម ច្បាស់លាស់និងមិនមែនជាអ្នកជំនាញពិតប្រាកដទេពីព្រោះតែពួកគេបានរៀន ចេះចាំតាមគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ។ កុំថាឡើយតែវិស័យធំៗ សូម្បីតែជាងសំណង់និងមុខរបរតូចតាចជាច្រើនទៀតក៏គ្មានអ្នកជំនាញ ពិតប្រាកដដែរគឺខ្មែរសម្បូរតែអ្នកចេះ ប៉ុន្តែ «ចេះដប់មិនស្មើនឹងប្រសប់មួយ។»
សូម្បីតែអាចារ្យដែលជាអ្នកដឹកនាំពិធីសាសនាឬពិធីមង្គលការផ្សេងៗក៏ខ្វះ ជំនាញដែរ។ ជាក់ស្តែងថ្មីៗនេះ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីតួនាទីនិងភារកិច្ចអាចារ្យក្នុងប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយក្រសួងធម្មការនិងកិច្ចការ សាសនា។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការសង្កេតឃើញជាទូទៅថា អាចារ្យជាច្រើនគ្មានជំនាញច្បាស់លាស់ហើយបានរៀបចំពិធីផ្សេងៗដោយ មិនត្រូវតាមក្បួនខ្នាតពីបូរាណ។
ជាការពិតណាស់ សង្គ្រាមស៊ីវិលជាច្រើនទសវត្សរ៍បានរុញច្រានប្រទេសកម្ពុជាឲ្យធ្លាក់ ក្នុងភាពក្រីក្រយ៉ាងខ្លាំង។ ភាពក្រីក្រខាងសេដ្ឋកិច្ចជារឿងមួយហើយ ប៉ុន្តែ ភាពក្រីក្រនៃឯកសារសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយគឺជាបញ្ហាធំធេងមួយទៀត។ ក្រៅពីមិនសូវសម្បូរអ្នកសរសេរឯកសារទុកហើយនោះ កម្ពុជាក៏ជួបនឹងរឿងអភព្វ័ម្យ៉ាងទៀត នោះគឺឯកសារដែលមានបន្តិចបន្តួចត្រូវបានបំផ្លាញស្ទើរតែគ្មានសល់ ដោយសារសង្គ្រាមនិងមនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយ។ កង្វះឯកសារ ក្បួនខ្នាត រួមផ្សំនឹងការមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ពីសំណាក់ក្រសួងជំនាញនីមួយៗអំពី ការចងក្រងនិងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ បានធ្វើឲ្យ«វប្បធម៌ចេះគ្មានក្បួន»បន្តមានអត្ថិភាពនៅកម្ពុជារហូតមក។ ជាផលវិបាក ប្រទេសនេះកំពុងខ្វះអ្នកជំនាញគ្រប់វិស័យ។
ចំណេះដែលមិនបានឆ្លងកាត់សាលាមានគុណវិបត្តិច្រើនយ៉ាង៖ ទី១ គឺអ្នកទទួលចំណេះដឹងចេះមិនច្បាស់លាស់និងមិនយល់ខ្លឹមសារឲ្យបាន ត្រឹមត្រូវតាមលំនាំដើមនោះឡើយ។ ទី២៖ ចំណេះដឹងបែបនេះគ្មានស្ថេរភាពពីព្រោះទាំងអ្នកផ្ទេរទាំងអ្នកទទួល សុទ្ធតែចេះមិនច្បាស់ដូចតែគ្នា។ និងទី៣៖ នៅពេលណាមួយចំណេះដឹងទាំងនោះនឹងបាត់បង់ទាំងស្រុងតែម្តង។ ជាក់ស្តែង បច្ចុប្បន្ននេះ មានទំនាមទម្លាប់ឬជំនាញបច្ចេកទេសខ្លះបានបាត់បង់ទៅហើយ។ សូម្បីការស្រាវជ្រាវក៏ពិបាកនឹងធ្វើដែរពីព្រោះអ្នកចេះចាំជំនាញទាំង នោះបានស្លាប់បាត់អស់ទៅហើយ។
ដូច្នេះ អំណឹះតទៅខ្មែរគួរតែនាំគ្នាចងក្រងឯឝសារទុកសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ ក្រោយឲ្យបានច្រើននិងគ្រប់វិស័យតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ឯកសារទាំងនោះក៏ត្រូវតែរក្សាទុកឲ្យបានគង់វង្សចៀសផុតពី ការបំផ្លិចបំផ្លាញទោះក្រោមរូបភាពណាក៏ដោយ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ការបង្កើតសាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈក៏ត្រូវធ្វើដំណាលគ្នាដែរ ពីព្រោះសង្គមមួយមិនអាចរឹងមាំនិងមានស្ថេរភាពបានទេ បើសង្គមនោះឈរលើចំណេះដឹងដែលគ្មានក្បួនខ្នាតត្រឹមត្រូវ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកមានជំនាញពិតប្រាកដទោះជាជំនាញតូចតាចមួយក៏ដោយ ក៏មានតម្លៃជាងអ្នកគ្មានជំនាញដែរ។ តម្លៃខាងសេដ្ឋកិច្ចជារឿងមួយ ប៉ុន្តែ តម្លៃខាងវប្បធម៌រឹតតែមានសារៈសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត៕
No comments:
Post a Comment