 |
| ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូតឺតេ (Rodrigo Duterte) (រូបលើកដៃ) ពេលមកដល់កម្ពុជា នាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ នៅល្ងាចថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦។ RFA/Brach Chev |
ជីវប្រវត្តិ សង្ខេប របស់ ប្រធានាធិបតី ហ្វីលីពីន និងដំណើរ ទស្សនកិច្ច របស់លោក មកកម្ពុជា
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ១៤ ធ្នូ ២០១៦
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង
ប្រធានាធិបតី ទី១៦ នៃប្រទេស ហ្វីលីពីន កំពុង បំពេញ ទស្សនកិច្ច រយៈពេល ២ថ្ងៃ នៅកម្ពុជា។ លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូតឺតេ (Rodrigo Duterte) ដែលជាប់ ជាប្រធានាធិបតី ហ្វីលីពីន កាលពីថ្ងៃ ទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ បានជាប់ឈ្មោះ ជាប្រធានាធិបតី ដែលបានធ្វើ ឲ្យមនុស្ស ស្លាប់ច្រើន ជាងគេ ក្នុងចំណោម ប្រធានាធិបតី ទាំងឡាយ របស់ ប្រទេសនេះ។
តើ លោក មានជីវប្រវត្តិយ៉ាងណាខ្លះ? ហើយដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា របស់លោកប្រធានាធិបតីរូបនេះ អាចមានអត្ថន័យយ៉ាងណាខ្លះសម្រាប់ទំនាក់ទំនង កម្ពុជា-ហ្វីលីពីន?
គឺលោក ឌូតឺតេ នេះហើយ ដែលលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លើកឡើង ថា មានចំណុច មួយចំនួន ដូចរូបលោក ជាពិសេ ស គឺការ មិន ចូលចិត្ត ឲ្យបរទេស លូកលាន់ កិច្ចការ ដែលលោកចាត់ទុក ថា ជារបស់ ប្រទេសលោក៖ ។
ដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា ជាលើកដំបូងរបស់លោក ឌូតឺតេ នេះ គឺ២ខែក្រោយពេលលោកបានជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយក្នុងប្រទេសឡាវ។ ដំណើរមកកាន់កម្ពុជានេះ គឺស្របពេលដែលលោក ឌូតឺតេ កំពុងធ្វើ ឲ្យមជ្ឈដ្ឋានអន្តរជាតិភ្ញាក់ផ្អើលនៅក្រោយពេលដែលប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន បានប្រកាសពីសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀន។ លើសពីនេះលោកបានប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ដីអសុរោះទៅលើមេដឹកនាំ និងអង្គការពិភពលោកធំៗ រួមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិផង ដែលថ្កោលទោស និងទាមទារ ឲ្យលោក បញ្ឈប់សង្គ្រាមបង្ហូរឈាមក្នុងរឿងគ្រឿងញៀន។
មនុស្សជិត ៦ពាន់នាក់ត្រូវអាជ្ញាធរហ្វីលីពីន បញ្ជាក់ថា ត្រូវបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងយុទ្ធនាការប្រឆាំងគ្រឿងញៀន រួមទាំងអ្នកប្រើប្រាស់ ចែកចាយ និងជួញដូរ នៅក្នុងរយៈពេល ៦ខែមកនេះ។
បណ្ដាញព័ត៌មានក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន នៅដើមខែធ្នូនេះ បានស្រង់សម្ដីរបស់លោក ឌូតឺតេ ដែលថា រូបលោកមិនមែនជាឃាតកឡើយ លោកមិនដែលសប្បាយរីករាយ ឬចូលចិត្តមើលឃើញមនុស្សដេកស្ដូកស្ដឹង ហើយឈាមហូរជោកខ្លួននោះដែរ។ បើ ទោះជា យ៉ាងនេះក្ដី លោក បានគំរាមថា នឹងបាញ់សម្លាប់មន្ត្រី ឬប៉ូលិសណា ដែលបានសម្លាប់មនុស្សស្លូតត្រង់។ លោក ថា, មន្ត្រី មិនត្រូវ សម្លាប់អ្នក ដែលលុតជង្គង់ ទទួលកំហុស ដែលត្រូវ ចងដៃ ទៅក្រោយ, ហើយ មន្ត្រីសមត្ថកិច្ចដែលល្មើសនឹងត្រូវលោកបាញ់សម្លាប់។ លោក ថា មានមន្ត្រីមិនតិចជាង ២.០០០នាក់ទេដែលកំពុងពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងគ្រឿងញៀន។ លោក អះអាង ថា លោក នឹងមិន បកក្រោយទេ លុះណាតែ លោក បាននាំ ឲ្យមាន ការផ្លាស់ប្ដូរអោយប្រទេសហ្វីលីពីន ពោលគឺជាប្រទេសដែលរួចផុតពីការញាំញីនៃគ្រឿងញៀន។
លោក ថា, សង្គ្រាម នឹងឆាប់ចប់ បើ អ្នក ជួញដូរ គ្រឿងញៀន បញ្ឈប់ជំនួញ របស់ខ្លួន ដែរ។
បើទោះជាយ៉ាងណា លោកក៏ត្រូវសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកផ្សព្វផ្សាយថា បានការពារមន្ត្រីម្នាក់ក្នុងករណីសង្ស័យថា បាញ់សម្លាប់ចៅហ្វាយក្រុងនៅក្នុងពន្ធនាគារ។
លោក ឌូតឺតេ ដែលមានវ័យ ៧១ឆ្នាំ ជាប្រធានាធិបតីដែលចាស់ជាងគេ និងធ្វើអោយមានមនុស្សស្លាប់ច្រើនជាងគេក្នុងចំណោមប្រធានាធិបតីទាំង១៦ របស់ហ្វីលីពីន។ ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សរិះគន់ថា រយៈពេលប៉ុន្មានខែនៃការកាន់អំណាចរបស់លោក ឌូតឺតេ មានមនុស្សស្លាប់ច្រើនជាងការកាន់អំណាចរបស់ប្រធានាធិបតីផ្ដាច់ការ លោក ហ្វែឌីណាន់ ម៉ាខូស (Ferdinand Marcos) ដែលបញ្ចប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៦ នោះទៀត។ ពួកគេហៅ លោក ឌូតឺតេ ថា ជាអ្នកដាក់ទណ្ឌកម្ម។
លោក ឌូតឺតេ កើតនៅក្នុងត្រកូលអ្នកចេះដឹងជាប់សែស្រឡាយចិន នៅក្នុងតំបន់ មីនដាណាវ (Mindanao) ដោយមានឪពុកជាមេធាវី និងម្ដាយជាគ្រូបង្រៀន។ លោករៀនចប់ផ្នែកច្បាប់ និងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ។ លោកធ្លាប់ជារដ្ឋអាជ្ញានៅក្នុងក្រុងកំណើតរបស់លោកគឺក្រុងដាវ៉ាវ (Davoa) ពីឆ្នាំ១៩៧៧ រហូតដល់រដ្ឋប្រហារក្នុងឆ្នាំ១៩៨៦ ទើបលោកត្រូវតែងតាំងជាចៅហ្វាយរងក្រុង។ លោកបានជាប់ឆ្នោតជាចៅហ្វាយក្រុង នៅ ២ឆ្នាំក្រោយមក ហើយបានឋិតក្នុងតួនាទីនេះអស់រយៈពេល ១០ឆ្នាំ។ លោកបានជាប់ជាតំណាងពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ក្នុងឆ្នាំ២០០១ ហើយបានត្រឡប់មកធ្វើជាចៅហ្វាយក្រុងវិញរហូតដល់ឆ្នាំ២០១០។ លោកក៏ធ្វើជាជំនួយការកូនស្រីរបស់លោក ដែលបានជាប់ជាចៅហ្វាយក្រុងជំនួសរូបលោកមួយអាណត្តិ លុះដល់ឆ្នាំ២០១៣ លោកបានត្រឡប់ទៅធ្វើជាចៅហ្វាយក្រុងវិញ និងចុងក្រោយនេះលោកបានក្លាយជាប្រធានាធិបតីទី១៦ របស់ហ្វីលីពីន។
នៅក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី លោក ឌូតឺតេ បានប្រកាសពីការបោសសំអាតគ្រឿងញៀន ដែលឈានទៅដល់ការសម្លាប់មនុស្សជាច្រើននៅក្រោយលោកបានតួនាទី។ ការលើកយក អំណះអំណាង ពីចំណុច ល្អៗ ដែលកើតឡើង ក្រោមស្នាដៃ របស់លោក នៅពេល ធ្វើជាចៅហ្វាយ ក្រុង ដាវ៉ាវ នោះហើយ ដែលជាចំណែក សំខាន់ មួយ ធ្វើឲ្យ បានការ គាំទ្រ ពីពលរដ្ឋ។ លោក ក៏ធ្លាប់ប្រើប្រាស់កណ្ដាប់ដៃដែកបែបនេះដែរ នៅពេលលោកនៅជាចៅហ្វាយក្រុង ហើយ បានធ្វើ ឲ្យបទឧក្រិដ្ឋ ក្នុងក្រុង ថយចុះ ប្រែក្លាយក្រុងនេះជាទីមានសុវត្ថិភាពមិនធ្លាប់មានពីមុន។
អ្នកយកព័ត៌មានរបស់សារព័ត៌មាន ឌឹ អាត្លង់ទិច(The Atlantic) បានរំលឹកថា គេធ្លាប់ជួបជជែកជាមួយលោក ឌូតឺតេ កាលលោកនៅជាចៅហ្វាយក្រុង ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ កាលណោះលោកបាននិយាយពីផែនការក្នុងការកែប្រែទីក្រុងរបស់លោក ពេលនោះលោកក៏បាននិយាយពីការសម្លាប់អ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនដែរ។ លោក ឌូតឺតេ រំលឹកថា មានពេលមួយមានការបាញ់តគ្នារវាងប៉ូលិសក្រុង និងក្រុមអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀន, ហើយ មានរបួសសង្ខាង។ អ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនដែលរបួសមិនទាន់ស្លាប់ ត្រូវបញ្ជូនទៅសង្គ្រោះ ពេលនោះលោកបានទៅដល់មន្ទីរពេទ្យ ហើយបានផ្ដាច់ចោលសម្ភារៈសង្គ្រោះបន្ទាន់ទាំងអស់។ អ្នកយកព័ត៌មានដដែលក៏បានលើកឡើងពីព័ត៌មានដែលថា លោក ឌូតឺតេ ក៏ធ្លាប់ច្រានអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនទម្លាក់ពីលើឧទ្ធម្ភាគចក្រដែរ។
ចំពោះ នយោបាយ ការបរទេស នៅក្រោយឡើង កាន់តំ ណែង លោក ឌូតឺតេ បានប្រកាស ថា នឹងចាប់យក ទំនាក់ទំនង ជាមួយចិន និងងាកចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក នៅពេលដែលជម្លោះនៅសមុទ្រចិន ភាគខាងត្បូងមិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយ។ លោកថែមទាំងប្រកាសដកខ្លួនចេញពីអង្គការសហប្រជាជាតិផង។
ចំពោះប្រធានអង្គការវេទិកាអនាគត លោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញថា អ្នកទាំង២ គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលោក ឌូតឺតេ ពិតជាមានចំណុចជាច្រើនដូចគ្នា។
បើទោះជាយ៉ាងណា លោក អ៊ូ វីរៈ នៅតែមើលឃើញថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន អាចអាក្រក់ជាងកម្ពុជា ពិតមែនថា ប្រមុខដឹកនាំនៃប្រទេសទាំង២ ប្រកាសមិនចង់បន្តចូលរួមជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សដូចគ្នាក៏ដោយ៖ «»។
នៅមុនដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា របស់លោក ឌូតឺតេ គឺកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ មានពលរដ្ឋហ្វីលីពីន ចំនួន ៥នាក់ នៅកម្ពុជា បានលើកបដាតវ៉ា ដោយបិទមុខនៅខាងមុខព្រះបរមរាជវាំងក្នុងរយៈពេលខ្លី។ ពួកគេទាមទារ ឲ្យប្រធានាធិបតី បញ្ឈប់ ការសម្លាប់ មនុស្ស ដោយសារ ការជួញដូរ និងការប្រើប្រាស់ គ្រឿងញៀន ត្រូវ អនុវត្តនីតិរដ្ឋ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ពួកគេបញ្ជាក់ថា មានមនុស្សមិនតិចទេជាជនស្លូតត្រង់ដែលត្រូវស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមបង្ហូរឈាមនេះ។
ទាក់ទិននឹងដំណើរមកកម្ពុជា របស់លោក ឌូតឺតេ នេះ លោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញថា កម្ពុជា និងហ្វីលីពីន ពុំមានទំនាក់ទំនងគ្នាធំដុំទេ ទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច យោធា ឬសន្តិសុខ។ លោកថា ចំណុចដែលហ្វីលីពីន ចាប់អារម្មណ៍ជាមួយកម្ពុជា គឺទំនាក់ទំនងកម្ពុជា និងចិន។ លោកបន្តថា ជម្លោះនៅសមុទ្រចិន ភាគខាងត្បូងគឺជាប្រធានបទសំខាន់សម្រាប់ប្រធានាធិបតីមីយ៉ាន់ម៉ា ឬភូមា៖ «»។
របៀបវារៈនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ឌូតឺតេ នៅលើកនេះ គឺកម្ពុជា និងហ្វីលីពីននឹងព្រមព្រៀងគ្នាលើអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រយុទ្ធប្រឆាំងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន និងអនុស្សរណៈនៃកិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យកីឡា។
លោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះជាតម្រូវការ ប៉ុន្តែលោកក៏បារម្ភថា ការជួបប្រជុំរបស់មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងដែលតែងតែជ្រើសរើសប្រទេសហ្វីលីពីន ជាទីតាំងអាចនឹងត្រូវរឹតត្បិត។ លោកថា រឿងបែបនេះធ្លាប់កើតឡើងរួចហើយនៅពេលកម្ពុជា ចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាជាមួយប្រទេសថៃ។
លោក អ៊ូ វីរៈ ក៏បានជំរុញអោយមេដឹកនាំប្រទេសទាំង២ ត្រូវពិចារណាអោយបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងប្រកាន់យកភាពចាស់ទុំទាំងក្នុងនយោបាយ នីតិរដ្ឋ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ លើសពីនេះអ្នកទាំង២ ជាពិសេសកម្ពុជា ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការចាប់យកចិន និងមិនត្រូវបោះបង់អង្គការសហប្រជាជាតិឡើយ ចៀសវាងបញ្ហាទៅថ្ងៃអនាគត៕
No comments:
Post a Comment