RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ១២ មិថុនា ២០១៨
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ហៅកាត់ថា APHR បានរិះគន់ និងសម្ដែងកង្វល់យ៉ាងខ្លាំង ជុំវិញការកើនឡើងនៃរបាយការណ៍អំពីការបំភិតបំភ័យ និងវិធានការណ៍រឹតបន្តឹងនានា ពីសំណាក់របបលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីធានាថាចំនួនអ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតមានកម្រិតខ្ពស់សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ខាងមុខ។ ការិះគន់ និងកង្វល់នេះ ត្រូវបានមន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន ទាត់ចោល និងចាត់ទុកថាពុំមានទម្ងន់ផ្លូវច្បាប់ណាមួយដើម្បីដាក់សម្ពាធមកលើរបបនេះឲ្យធ្វើតាមនោះឡើយ។
ប្រធានក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងជាតំណាងរាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី លោក ឆាល សាន់ទីយ៉ាហ្គោ (Charles Santiago) ថ្លែងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចេញផ្សាយថ្ងៃអង្គារទី១២ ខែមិថុនា ថា ចំណាត់ការរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការដាក់សម្ពាធ និងបំភិតបំភ័យអ្នកបោះឆ្នោតឲ្យទៅបោះឆ្នោត នាមួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ នឹងរឹតតែធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ មិនអាចឆ្លុះបញ្ចាំងបាន នូវឆន្ទៈពិតប្រាកដរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅនោះឡើយ។ លោកថា របបលោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែបដិសេធនូវសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ ក្នុងការសម្ដែងមតិទស្សនៈនយោបាយរបស់ពួកគេ និងចូលរួមក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យមួយ ដែលពុំមានការភ័យខ្លាចអំពីការសងសឹក។ លោក ឆាល សាន់ទីយ៉ាហ្គោ សង្កត់ធ្ងន់ៗថា បរិយាកាសនយោបាយ ដែលពោរពេញដោយការគំរាមកំហែង និងល្បិចកលនេះ នឹងធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតដែលកំពុងតែមានការសង្ស័យស្រាប់ រឹតតែមិនមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បន្ថែមទៀត។
លោក ឆាល សាន់ទីយ៉ាហ្គោ កត់សម្គាល់ថា ចំណាត់ការរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន ចុងក្រោយនេះ គឺច្បាស់ណាស់ថា ធ្វើឡើងដោយសារតែលោក ហ៊ុន សែន មានការព្រួយបារម្ភអំពីភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោតនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកថា ការបង្ខំអ្នកបោះឆ្នោតឲ្យក្បត់ឆន្ទៈរបស់ពួកគេ ដែលប្រាសចាកពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនេះ នឹងមិនអាចកែលម្អភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោតនោះបានឡើយ។ លោកថា ការដាក់សម្ពាធមិនសមស្របមកលើអ្នកបោះឆ្នោត គឺជាការរំលោភសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ ជាពិសេស ដោយសារតែរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបដិសេធជម្រើសពិតប្រាកដរបស់ពួកគេនៅក្នុងហឹបឆ្នោតរួចទៅហើយ។
ការលើកឡើង និងកង្វល់របស់ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលដែលរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបង្កើនវិធានការណ៍ប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំងឡាយណាដែលរបបនេះចាត់ទុកថា បានញុះញង់ ឬរារាំងប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យចេញទៅបោះឆ្នោត ឬឲ្យធ្វើពហិការបោះឆ្នោត។ បន្ថែមពីលើនេះ របបនេះក៏បានបង្កើនការតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យរាល់ខ្លឹមសារចែកចាយនៅលើបណ្ដាញសង្គម ក៏ដូចជាការលាបពណ៌អ្នកដែលមិនទៅបោះឆ្នោតថាជាក្រុមឧទ្ទាម និងជាជនក្បត់ជាតិជាដើម។
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា ចំណាត់ការទាំងនេះនឹងធ្វើឲ្យអន់ថយកាន់តែខ្លាំងដល់ភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោត ដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ខាងមុខ និងជំរុញឲ្យរបបនេះត្រូវមានការគោរពជម្រើសរបស់បុគ្គល អំពីសិទ្ធិថាតើត្រូវទៅចូលរួម ឬមិនចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតនោះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស គូសបញ្ជាក់សាជាថ្មីឡើងវិញ អំពីការអំពាវនាវរបស់ខ្លួន ដើម្បីឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរបបក្រុងភ្នំពេញរម្លាយចោល អាចមានការចូលរួមឡើងវិញបាននៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ និងជំរុញឲ្យរបបនេះដោះលែងរាល់អ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ រួមទាំងមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺលោក កឹម សុខា ផងដែរ។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់អាស៊ីសេរីយ៉ាងខ្លីថា ការទាមទារនេះមិនមានទម្ងន់ផ្លូវច្បាប់សម្រាប់កម្ពុជាឲ្យធ្វើតាមនោះឡើយ៖ «ខ្ញុំអត់ប្រតិកម្មទេ។ គ្រាន់តែការលើកឡើងនេះជាឆន្ទៈរបស់អ្នកលើកឡើងហ្នឹងឯង។ ប៉ុន្តែ វាគ្មានទម្ងន់អីជាផ្លូវច្បាប់ណាមួយដែលបង្ខំកម្ពុជាឲ្យជ្រើសរើសដូចអ្វីដែលគាត់ចង់បាន»។
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស APHR ដដែលនេះ ថ្លែងថា អវត្ថមានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំជាងគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅមុនការរម្លាយដោយតុលាការកំពូល កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ នឹងក្លាយជាការរារាំងដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ ដែលមិនអាចធ្វើឡើងប្រកបដោយយុត្តិធម៌ ដោយមានការចូលរួម ឬដែលគួរឲ្យជឿទុកចិត្តបាននោះឡើយ។ អង្គការនេះ លើកហេតុផលថា ការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះ រួមជាមួយនឹងបម្រាមមិនឲ្យសមាជិកជាន់ខ្ពស់បក្សចំនួន១១៨រូបអាចធ្វើនយោបាយបានរយៈពេល ៥ឆ្នាំ កើតមានឡើងក្នុងបរិបទមួយ ដែលមានការបង្ក្រាបទៅលើសង្គមស៊ីវិល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងសំឡេងប្រឆាំង ក្រោយពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានការគាំទ្រដ៏ច្រើនលើសលប់ ក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅនេះ។
បន្ថែមពីលើនេះ តំណាងរាស្ត្រហ្វីលីពីន និងជាសមាជិកមួយរូបនៃក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស APHR លោក ថម វីឡារីន (Tom Villarin) ថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតដែលពុំមានគណបក្សប្រឆាំងខ្លាំងក្លា គឺជាឆាកល្ខោនដ៏គួរឲ្យអស់សំណើច ហើយពុំមានតម្លៃគួរឲ្យយកចិត្តទុកដាក់នោះឡើយ។ លោកថា ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ ការបដិសេធមិនទៅបោះឆ្នោត ត្រូវតែទទួលបានការទទួលស្គាល់ថា ជាសិទ្ធិស្របច្បាប់ និងជាទម្រង់មួយនៃជម្រើសនយោបាយជាលក្ខណៈវិជ្ជមាន ដើម្បីបង្ហាញអំពីការមិនយល់ស្របចំពោះដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ។
លោក ថម វីឡារីន គូសបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតគួរតែក្លាយជាការផ្តល់នូវក្តីសង្ឃឹម និងសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកថា រឿងរ៉ាវដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅកម្ពុជា ហាក់បីដូចជាសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ កំពុងស្ថិតនៅបាតតារាងអាទិភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។ លោកជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ និងតួអង្គពាក់ព័ន្ធនានា គួរតែគិតគូរឲ្យបានទ្វេដងមុននឹងសម្រេចចិត្តបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍ទៅចូលរួមឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ ព្រោះថា បើពុំនោះសោតទេ នឹងអាចផ្ដល់ជាការទទួលស្គាល់ដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតមិនស្របច្បាប់នេះ ដោយប្រការចៃដន្យណាមួយ៕
No comments:
Post a Comment