 |
| រូបពីឆ្វេងទៅស្តាំ ជួរខាងលើជួរទី១៖ លោក ស ខេង, លោក ទៀ បាញ់, លោក ប្រាក់ សុខុន, លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន និងលោក ស៊ុន ចាន់ថុល ជួរទី២៖ លោក កើត រិទ្ធ, លោក ឱម យ៉ិនទៀង, លោក ប៉ុល សារឿន, លោក នេត សាវឿន និងលោក សៅ សុខា, ជួរទី៣៖ លោក គុន គីម, លោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង, លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត, លោកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា និង លោក សុខ ពុទ្ធីវុធ (រូបធំជាងគេឆ្វេងដៃ គឺរូបលោក ហ៊ុន សែន)។ |
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ២៦ កក្កដា ២០១៨
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
សភាអាមេរិក នៅថ្ងៃទី២៦ ខែ កក្កដានេះ បានអនុម័តច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៨ ដាក់ទណ្ឌកម្មក្បាលម៉ាស៊ីន ដឹកនាំរបបលោក ហ៊ុន សែន ទាំងអស់ដែលចូលដៃ ក្នុងការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុម័តច្បាប់ ដាក់ទណ្ឌកម្មមន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន នេះ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ សាកសួរលោក មួង ណារ៉េត ជុំវិញរឿងនេះដូចតទៅ៖
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបបលោក ហ៊ុន សែន មានច្រើននាក់ណាស់លោក មួង ណារ៉េត តើជាដំបូង ច្បាប់នេះ កំណត់បុគ្គលប៉ុន្មាននាក់ដែលត្រូវដាក់ទណ្ឌកម្ម?
មួង ណារ៉េត៖ បាទ! ដោយសារក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបបលោក ហ៊ុន សែន មានមនុស្សច្រើន ជាដំបូងច្បាប់នេះ ផ្តោតលើតែបុគ្គលចំនួន ១៦រូបសិនទេ។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ អ្នកទាំង ១៦នាក់នោះ មាននរណាខ្លះ?
មួង ណារ៉េត៖ បុគ្គលដំបូងគេ គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ផ្ទាល់តែម្ដង។ បន្ទាប់មក អនុប្រធានគណបក្សប្រជាជន និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង។ អ្នកទីបី គឺរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិលោក ទៀ បាញ់។ បន្តមកទៀត គឺមានរដ្ឋមន្ត្រីបីរូបទៀត គឺរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ គឺលោក អូន ព័ន្ធមុន្នីរ័ត្ត និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ និង ដឹកជញ្ជូនលោក ស៊ុន ចាន់ថុល និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសលោក ប្រាក់ សុខុន។ ក្រៅពីនោះមានឧត្ដមសេនីយ៍ មេទ័ពគ្រាក់ៗ និងស្នងការរងនគរបាលជាតិផង ដូចជាលោក ប៉ុល សារឿន នាយឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស៤ និងជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ លោក នេត សាវឿន នាយឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស៤ និងជាអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក គន់ គីម នាយឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស៤ និងជាអគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជានាយសេនាធិការចម្រុះ លោក សៅ សុខា នាយឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស ៤ និងជាអគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជាមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង នាយឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស៤ និងជាអគ្គបញ្ជាការរងនៃទីបញ្ជាការដ្ឋានកងអង្គរក្សលោក ហ៊ុន សែន លោក ជួន សុវណ្ណ នាយឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស៤ និងជាអគ្គស្នងការរងនគរបាលជាតិ និងជាស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ។ ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោក ឱម យ៉ិនទៀង ដែលជាទីប្រឹក្សាលោក ហ៊ុន សែន ដែរនោះ ក៏មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីខ្មៅនេះដែរ។ លោក កើត រិទ្ធិ ដែលជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏ជាប់ឈ្មោះដែរ។ នៅសល់ប៉ុន្មានចុងក្រោយ នោះគឺក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុនទាំងអស់ រួមមានកូនប្រុសច្បងលោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយ៣ ដែលជាអគ្គមេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោក ជាមេបញ្ជាការរងកងអង្គរក្ស ជាមេបញ្ជាការកម្លាំងពិសេសប្រឆាំងភេរវកម្ម និងជានាយរងសេនាធិការចម្រុះនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ កូនស្រីលោក ហ៊ុន សែន គឺលោកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា ដែលគ្រប់គ្រងអាជីវកម្មជាច្រើនវិស័យនៅកម្ពុជា និងកូនប្រសារលោក ហ៊ុន សែន ដែលជាកូនបង្កើតលោក សុខ អាន គឺលោក សុខ ពុទ្ធិវុធ ដែលមានតំណែងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលទូរគមនាគមន៍កម្ពុជា ព្រមទាំងជាថៅកែក្រុមហ៊ុនធំៗមួយចំនួននៅកម្ពុជា។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ លោក ហ៊ុន សែន និងកូនៗ និងកូនប្រសារ រួមទាំងមន្ត្រីជំនិតរបស់គាត់ សុទ្ធតែត្រូវរងទណ្ឌកម្មដូច្នេះ តើខាងរបបលោក ហ៊ុន សែន មានប្រតិកម្មយ៉ាងណាដែរ?
មួង ណារ៉េត៖ មិនខុសពីរាល់ដងដែរ ចំពោះរបបលោក ហ៊ុន សែន គឺហាក់ដូចជាគ្មានអ្វីភ្ញាក់ផ្អើលនឹងទណ្ឌកម្មនេះទេ ព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិក បានព្រមានយូរក្រែលដែរហើយ តែរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនខ្ចីខ្វល់។ អ្នកនាំពាក្យរបបលោក ហ៊ុន សែន លោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា ទណ្ឌកម្មនេះ មិនប៉ះពាល់អ្វីដល់កម្ពុជាទេ ព្រោះកម្ពុជាជារដ្ឋឯករាជ្យ មិនចំណុះក្រោមឥទ្ធិពលសហរដ្ឋអាមេរិកនោះឡើយ៖ «ការសម្រេចច្បាប់នេះ គឺគ្រាន់តែជាការវាយប្រហារ និងប្រមាថដល់កិត្តិយស នៃបុគ្គលដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចាត់ទុកជាវីរជននោះទេ ពីព្រោះគាត់ទាំងអស់នោះហើយ ដែលមានស្នាដៃរំដោះជីវិតកម្ពុជា និងមានស្នាដៃកសាងប្រទេសកម្ពុជា រហូតដល់ពេលនេះ ក្រៅពីនិន្នាការនយោបាយប្រឆាំងនឹងវីរជនទាំងអស់នោះ។ ច្បាប់នេះ មានទិសទៅគ្រាន់តែចង់បំផ្លាញកិត្តិយសតែប៉ុណ្ណោះឯង។ ហើយបើច្បាប់នោះ មានគោលដៅអនុវត្តទៅអ្វីផ្សេងទៀត ខ្ញុំមើលមិនឃើញថាមានឥទ្ធិពលទេ ដោយសារកម្ពុជា ស្ថិតជាប្រទេសមួយឯករាជ្យ។ ការបោះឆ្នោត ការជ្រើសតាំងនៃអ្នកតំណាងរបស់ខ្លួន នៃរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន គឺឈរទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពស្វ័យសម្រេច ដែលទទួលខុសត្រូវជោគវាសនារបស់ខ្លួន។ ហើយការបោះឆ្នោតនេះ គឺមិនមែនជាការបោះឆ្នោត សម្រាប់បម្រើផលប្រយោជន៍ ក្រុមនយោបាយមួយចំនួននៅសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ»។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ នៅពេលច្បាប់នេះ ចូលជាធរមាន តើបុគ្គលទាំងអស់នោះ នឹងរងទណ្ឌកម្មអ្វីខ្លះ?
មួង ណារ៉េត៖ ច្បាប់នេះ មានគោលដៅជាពិសេស គឺបិទទិដ្ឋាការ មិនឲ្យបុគ្គលដែលរងទណ្ឌកម្មទាំងនេះ ចូលដឹកដីអាមេរិក។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ច្បាប់នេះ ក៏បង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលអ្នកទាំងនេះ អាចមាននៅក្នុងយុត្តាធិការ ឬដែនសមត្ថកិច្ចរបស់អាមេរិក។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ តើច្បាប់នេះ នឹងត្រូវការពេលប៉ុន្មានថ្ងៃ ទើបចូលជាធរមាន ហើយវាមានឥទ្ធិពលប៉ុនណា?
មួង ណារ៉េត៖ អ្នកច្បាប់អន្តរជាតិ និងជាមេធាវីជនជាតិអង់គ្លេសលោក រីឆាត រ៉ូជើរ (Richard Rogers) ពន្យល់ថា ច្បាប់នេះអាចត្រូវការពេលប្រាំមួយខែ ឬក៏ឆាប់ជាងនេះ អាស្រ័យទៅលើភាពបន្ទាន់ និងឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលត្រូវចុះហត្ថលេខា ដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់៖ «ពេលដែលសំណើច្បាប់នេះ ត្រូវបានអនុម័ត និងដាក់ឲ្យចូលជាធរមានរួច ច្បាស់ណាស់ វានឹងមានឥទ្ធិពលខ្លាំង។ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលនេះ គឺចាំរហូតដល់ ១៨០ថ្ងៃក្រោយចេញច្បាប់នេះសិន ទើបឃើញច្បាស់។ ពេលនោះ យើងនឹងឃើញបញ្ជីរាយនាមបុគ្គល ដែលត្រូវរងទណ្ឌកម្ម។ ទណ្ឌកម្មទាំងនោះរួមមាន ការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មន្ត្រីទាំងនោះ ដែលមាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ទាំងជាទ្រព្យបុគ្គល ឬជាក្រុមហ៊ុន និងការហាមឃាត់ទិដ្ឋាការធ្វើដំណើរមកកាន់ទឹកដីអាមេរិក។ មានន័យថា មន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនអាចជាន់ដីអាមេរិកបានទេ លើកលែងតែក្នុងករណីមកប្រជុំអង្គការសហប្រជាជាតិប៉ុណ្ណោះ។ ទណ្ឌកម្មនេះ គឺដាក់លើជនទាំងឡាយណា ដែលបានចូលដៃចូលជើង ក្នុងការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា និងជនដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនេះដែរ។ បើនិយាយពីជនដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធវិញ គឺមានច្រើនស្អេកស្កះ នៅស្រុកខ្មែរ។ ដូច្នេះ បញ្ជីខ្មៅច្បាស់ជាវែងខ្លាំងណាស់ហើយ»។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ តើច្បាប់នេះ ពាក់ព័ន្ធគ្នាយ៉ាងម៉េចខ្លះ ទៅនឹង the US Global Magnitsky Act?
មួង ណារ៉េត៖ លោកមេធាវី រីឆាត រ៉ូយជើរ ពន្យល់បន្ថែមថា ច្បាប់ Global Magnitsky Act ដែលជាវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មសាកលនេះ ដែលមានស្រាប់នេះ គឺមិនខុសពីច្បាប់ថ្មីនេះប៉ុន្មានទេ ខុសគ្នាត្រង់តែថា វាប្រើសម្រាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មប្រទេសណាមួយក៏បាន ពេលណាក៏បាន។ ច្បាប់ចាស់ និង សំណើច្បាប់ថ្មីនេះ ដែលហៅថាច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៨ នេះ គឺមានគោលដៅដាក់ទណ្ឌកម្ម តែលើរបបលោក ហ៊ុន សែន មួយ។ ប៉ុន្តែ ច្បាប់ទាំងពីរនេះ ជួយបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក។ អ្វីដែលគួរកត់សម្គាល់ ចំពោះសំណើច្បាប់ថ្មីនេះ គឺការបង្ហាញនូវឆន្ទៈរួមគ្នា របស់សមាជិកសភាអាមេរិក ទាំងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំង ដែលសុទ្ធតែមានបំណងដាក់សម្ពាធរបបលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។ ដូច្នេះ នៅពេលច្បាប់ថ្មីនេះចេញ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក នឹងប្រើគួបគ្នាជាមួយច្បាប់មានស្រាប់ ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មរបបលោក ហ៊ុន សែន កាន់តែខ្លាំង និងប៉ះពាល់ដល់មន្ត្រីរបបនេះ កាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យរបបនេះបញ្ឈប់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សតទៅទៀត។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ តើតំណាងរាស្ត្រអាមេរិក ពីខាងបក្សប្រឆាំង និងបក្សកាន់អំណាច ដែលរួមគ្នា ស្នើច្បាប់នេះឡើង ចង់ជួយអ្វីខ្លះដល់ប្រទេសកម្ពុជា?
មួង ណារ៉េត៖ បាទ! តំណាងរាស្ត្រអាមេរិកលោក អេដ រ៉យស៍ (Ed Royce) ដែលជាប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការបរទេសនៅរដ្ឋសភា ដែលចូលរួមជំរុញឲ្យចេញច្បាប់នេះ ថ្លែងនៅក្នុងរដ្ឋសភាថា ពលរដ្ឋខ្មែរ សមនឹងទទួលបានរបបដឹកនាំមួយ ប្រសើរជាងការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដូចសព្វថ្ងៃ។ លោក អេដ រ៉យស៍ បន្ថែមទៀតថា ច្បាប់នេះមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ សម្រាប់ពេលជិតបោះឆ្នោតនេះ និងជាសារមួយបង្ហាញទៅរបបលោក ហ៊ុន សែន ថាសភាអាមេរិក មិនអត់ឱនឲ្យលោក ហ៊ុន សែន និងរបបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការបន្តរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដូច្នេះបាននោះឡើយ។
ចំណែកឯ តំណាងរាស្ត្រលោក ថិត យ៉ូហូ (Ted YOHO) សម្ដែងក្តីសោមនស្ស ដែលច្បាប់នេះអនុម័តនៅមុនការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា។ លោកបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវគេបោកប្រាស់ សិទ្ធិ ដែលមិនអាចឲ្យពួកគាត់ចូលរួមបោះឆ្នោតមួយ ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បាន ដោយសារលោក ហ៊ុន សែន បន្តក្រាញអំណាច និង ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសំឡេងប្រឆាំង។ លោកបន្តថា ច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា ២០១៨ នេះ នឹងរាំងខ្ទប់របបលោក ហ៊ុន សែន កុំឲ្យបន្តបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរបានតទៅទៀត។
ចំពោះលោកតំណាងរាស្ត្រមួយរូបទៀត គឺលោក អាឡាន់ ឡូវេនថល (Alan Lowenthal) ថ្លែងថារបបលោក ហ៊ុន សែន បានប្រឹងប្រែងធ្វើអ្វីសព្វបែបយ៉ាង ដើម្បីបន្តក្រាញអំណាច ដោយមិនខ្លាច ក្នុងការបំផ្លាញចោលនូវក្តីសង្ឃឹម ដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ពលរដ្ឋខ្មែរសមតែនឹងទទួលបានការបោះឆ្នោត មួយដែលសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ តែជាអកុសល ការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការបោះឆ្នោតតាមបែបបោកបន្លំ និង ក្លែងក្លាយប៉ុណ្ណោះ ដែលជាការរៀបចំដោយរបបលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីគ្រាន់តែបន្តក្រាញអំណាច ជិះជាន់ពលរដ្ឋខ្មែរតទៅទៀត។ លោក អាឡាន់ ក៏បញ្ជាក់ថា ច្បាប់នេះ គឺជាការបញ្ជាក់ថា បាបកម្មដែលលោក ហ៊ុន សែន បានសាងក្នុងការបំបាត់សេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ នឹងរងការតបស្នងវិញយ៉ាងចាស់ដៃ។ លោក អាឡាន់ នឹងមានបទសម្ភាសន៍ដាច់ដោយឡែកមួយ ចំពោះរឿងនេះ នៅក្នុងការផ្សាយរបស់យើងនៅពេលក្រោយ។
ជុន ច័ន្ទបុត្រ៖ សូមអរគុណ
មួង ណារ៉េត៖ បាទ! សូមអរគុណ
No comments:
Post a Comment