សាលក្រម ដាក់ទោស អតីត មេដឹកនាំ ខ្មែរក្រហម ធ្វើឲ្យ មានការ រិះគន់ផង និងសាទរផង
លោកសង្ឃនិមន្តជួបជុំគ្នានៅខាងមុខចេតិយដែលមានតម្កល់ធាតុជនរងគ្រោះក្នុងរបបខ្មែរក្រហមប្រមាណជាង ៨,០០០ នាក់ នៅសារៈមន្ទីរជើងឯកដែលស្ថិតនៅជាយរាជធានីភ្នំពេញ។
សុខ ខេមរា / វីអូអេ | ៩ សីហា ២០១៤
វ៉ាស៊ីនតោន—សាលាក្តី កាត់ទោស ខ្មែរក្រហម ដែលគាំទ្រ ដោយអ.ស.ប. បានកាត់ទោស អតីត មេដឹកនាំ ខ្មែរក្រហម កំពូលពីរនាក់ ដែលកំពុង រស់រានមានជីវិត ជាលើកដំបូង ក្នុងរយៈពេល ជាង៣៥ឆ្នាំ ឲ្យជាប់គុក អស់មួយជីវិត។ ការកាត់ទោសនេះ កើតឡើង បន្ទាប់ ពីឧក្រិដ្ឋកម្មនានា បានកើតឡើង ដែលបណ្តាល ឲ្យពលរដ្ឋ ជាង១លាន ៧សែននាក់ ស្លាប់ ដោយការបង្អត់ អាហារ, ការជម្លៀស, ការសម្លាប់ រង្គាល, ការគ្មានថ្នាំ ព្យាបាល, និងការបង្ខំ ឲ្យធ្វើការ ហួសកម្លាំង។
សាលក្រមដាក់ទោសជនជាប់ចោទទាំងពីរកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី៧ខែសីហា នេះបានធ្វើឡើងស្ទើរតែនៅចុងបញ្ចប់ដែលពួកអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមបាន ស្លាប់អស់ ដូចជាប៉ុល ពត បងធំទី១ និងជាស្ថាបនិករបបខ្មែរក្រហម អៀងសារី អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស តាម៉ុក មេបញ្ជាការកំពូលកងទ័ពខ្មែរក្រហមនឹងសុន សេន ជាអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិនិងអ្នកស្រីអៀង ធីរិទ្ធត្រូវគេ អនុញ្ញាតឲ្យនៅក្រៅឃុំដោយសារជំងឺវង្វេងវង្វាន់ស្មារតី។ ហើយភស្តុតាងនឹង ការណ៍ពិតនានាត្រូវគេដឹងថា បានកប់បាត់ទៅជាមួយនឹងអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមទាំងនេះ ទោះបីជានៅមានជនជាប់ចោទពីរនាក់មែនក្តីពេលនេះ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យជេម ថៃន័រ (James Tyner) នៃសាកលវិទ្យាល័យ Kent State រដ្ឋអូហៃយូ បានថ្លែងថា តុលាការនេះគួរតែកាត់ទោសពួកអតីតមេដឹកនាំ ខ្មែរក្រហមច្រើនជាងនេះ។ លោកមានការពេញចិត្តនឹងសាលក្រមតុលាការដាក់ ទោសមួយជីវិតមែន តែលោកហៅសាលក្រមនោះថា ដាក់ទោសជនជាប់ចោទ តិចពេក និងយឺតពេក ហើយមិនគួរទុកឲ្យមានចម្ងល់ជាច្រើនដែលគ្មានចម្លើយ នោះទេ។
«នៅពេលលោកអ្នកមើលអំពីអំពើឃោរឃៅទាំងស្រុងដែលបានកើតឡើងក្នុង អំឡុងពេលនោះ ហើយបើលោកអ្នកមើលអំពីចំនួនមនុស្សដែលទទួលខុសត្រូវ ចំពោះបទឧក្រិដ្ឋទាំងនោះ ការពន្យារពេលជិតបួនទសវត្សរ៍ក្នុងការនាំខ្លួនជនទាំងនោះមកកាត់ទោសនេះ បានធ្វើឲ្យពួកគេដែលពិតជាមានបាតដៃប្រឡាក់ឈាមនោះ បានស្លាប់ឬមិនអាចមានកាយសម្បទាគ្រប់គ្រាន់ឈរនៅមុខតុលាការទេ។ ដូច្នេះពួកគេមិនអាចប្រឈមមុខនឹងការកាត់ទោសឡើយ ហើយការយឺតពេលពេកនោះ គឺយើងកំពុងនិយាយអំពីជនតែបីនាក់ដែលត្រូវបានរកឃើញថា មានទោសពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ។ លោកអ្នកដឹងទេ ថាតើចំនួនបីនាក់ក្នុងចំណោមប៉ុន្មាន?»
លោកបានអះអាងថា គោលនយោបាយខ្មែរក្រហមត្រូវបានបង្ហាញឲ្យដឹងអំពី អំពើឃោរឃៅនិងមានសាក្សីជាច្រើនដែលផ្តល់ជូននិងផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុង តុលាការតាំងពីឆ្នាំ២០០៦ ទាក់ទងនឹងអំពីអំពើឃោរឃៅនៃរបបខ្មែរក្រហម។
លោកប្រេត អាដាំ (Brad Adams) នាយកអង្គការសិទ្ធិមនុស្សយូម៊ែនរ៉ៃវ៉ច (Human Rights Watch) ប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានថ្លែងថា ពលរដ្ឋកម្ពុជានឹងមិនស្ងប់ចិត្តទេ ដោយសារពួកគេនៅឃើញជនដៃដល់ជាច្រើនដើរកាត់មុខគេជារៀង រាល់ថ្ងៃ ទោះបីជាតុលាការកាត់ទោសជនជាប់ចោទពីរនាក់គឺនួន ជា និងខៀវ សំផនក្តី។
«យុត្តិធម៌សម្រាប់ពលរដ្ឋសំខាន់ណាស់ដើម្បីឲ្យពួកគេបានស្ងប់ចិត្ត។ ប្រសិន បើខ្ញុំរស់នៅក្នុងភូមិមួយ ហើយនៅតែឃើញជនដៃដល់ដែលសម្លាប់ក្រុមគ្រួសារខ្ញុំនោះ រស់នៅដោយមានសេរីភាព ហើយរដ្ឋាភិបាលការពារទៀតនោះ ខ្ញុំមិនអាចស្ងប់ចិត្តទេ។ ខ្ញុំគិតថា នៅមានតម្រូវការនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងថែមទៀត។ ខ្ញុំចង់និយាយថា តុលាការនេះគ្រប់គ្រងដោយលោកហ៊ុន សែន ហើយនេះជាអ្វីដែលលោកហ៊ុន សែនចង់បាន គឺកាត់ទោសមនុស្សតែពីរបីនាក់ដែលជាអ្នកមានឋានៈខ្ពស់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមគឺវាចប់ហើយ។»
លោកប្រេត អាដាំបានអះអាងថា ពេលនេះជាដំណាក់កាលផ្អែមល្វីងជូរចត់ សម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជាក្រោយការកាត់ទោសនេះ។
«ជាការណ៍ពិត ជាអវសាន មានការដាក់ទោសជនទាំងពីរនាក់ ដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើនពេញចិត្ត តែវាមិនមែនជាថ្ងៃដែលគេត្រូវអបអរសាទរអំពីសុភមង្គលទេ ព្រោះជនទាំងពីរចាស់ៗហើយ ហើយគេអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេទាំងពីរ រស់នៅដោយសេរីយូរពេកហើយ ហើយជនដៃដល់ភាគច្រើនបំផុតដែលទទួលខុសត្រូវរឿងការកាប់សម្លាប់ក្រៅច្បាប់គឺត្រូវការពារដោយលោកហ៊ុន សែន។»
លោកប្រេត អាដាំទំនងជានិយាយយោងទៅលើសំណុំរឿង០០៣និង០០៤ ដែលមានជនសង្ស័យ៥នាក់ តែមិនត្រូវបានគេនាំមកកាត់ទោសទេ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលបានការពារនិងរារាំងមិនឲ្យដំណើរការទៅមុខ ទោះជាមានការចោទ ប្រកាន់រួចហើយក្តី។
លោកប្រេត អាដាំក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា គេគួរតែបានឃើញជនដៃដល់ជាច្រើនត្រូវកាត់ទោស និងចប់ជាយូរហើយ មិនមែនកាត់ទោសតែ នួន ជា និង ខៀវ សំផនទេ។
«នួន ជា និងខៀវ សំផន គឺជាមេដឹកនាំនៃរដ្ឋាភិបាលដែលមើលទៅអាក្រក់ជាងគេក្នុងពិភពលោកតែការកាត់ទោសនេះជាការកាត់ទោសមានចំនួនតិចតួចនិង យឺតពេលពេក។ ខ្ញុំចង់និយាយថា តុលាការគួរកាត់ទោសពួកគេទាំងពីរយូរណាស់មកហើយ។ ពិភពលោករួមទាំងស.រ.អា. និងចិនគ្មានប្រតិកម្មអ្វីសោះបន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមអស់អំណាច តែថែមទាំងការពារខ្មែរក្រហមជាច្រើនឆ្នាំមកទៀត។ បន្ទាប់មកលោកហ៊ុន សែនការពារពួកខ្មែរក្រហមជាច្រើនឆ្នាំដែរ។ ដំណើរការកាត់ទោសនេះគួរត្រូវបានបញ្ចប់តាំងពីប្រាំឆ្នាំ និងគួរមានជនដៃដល់ជាច្រើនត្រូវនាំខ្លួនមកកាត់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មនេះ។»
លោកសាស្ត្រាចារ្យជេម ថៃន័របានអះអាងថា ពិភពលោកបានបំភ្លេចកម្ពុជា រយៈពេលវែងពេកក្នុងអតីតកាល។ «ពិភពលោកបានបែរខ្នងដាក់កម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយរយៈ ពេលបួនទសវត្សរ៍ក្រោយមកទៀត ពិភពលោកបានបន្តបែរខ្នងរបស់ខ្លួនទៀត ចំពោះការនាំខ្លួនរកយុត្តិធម៌ដែលមានអត្ថន័យណាមួយសម្រាប់ស្ថានការណ៍ នេះ។»
នួន ជា អាយុ៨៨ឆ្នាំ អតីតប្រធានរដ្ឋសភា និងជាមេមនោគមន៍វិជ្ជាខ្មែរក្រហម និងខៀវ សំផន អាយុ៨៣ឆ្នាំ ប្រមុខរដ្ឋខ្មែរក្រហម ជាប់ចោទចោទពីបទជម្លៀសពលរដ្ឋចេញពីលំនៅដ្ឋាន ដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋស្លាប់ ដោយការរងទុក្ខវេទនា និងការកាប់សម្លាប់ផងដែរ ដែលត្រូវធ្វើឡើងចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ដល់១៩៧៩។
ជនជាប់ចោទទាំងពីរត្រូវកាត់ទោសក្រោយពេលតុលាការមានភាពរអាក់រអួលផ្នែកនីតិវិធី និងខ្វះថវិកា ពុករលួយ រួមនឹងការជ្រៀតជ្រែកផ្នែកនយោបាយផងដែរ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ Jeffrey S. Brand នៃសាកលវិទ្យាល័យអាមេរិកាំង ក្នុងរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាឈ្មោះ University of San Francisco School of Law បានថ្លែងថា៖
«ខ្ញុំគិតថា សាលក្រមនេះមានកម្រិត។ សាលក្រមនេះចេញរយៈពេល៤០ឆ្នាំក្រោយបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍នោះ ដើម្បីដាក់ទោសប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំតែពីរនាក់ ហើយ ផ្អែកលើសំណុំរឿងប្រល័យពូជសាសន៍តែមួយផ្នែកនោះ នឹងមិនអាចបង្ហាញថា ត្រឹមត្រូវចំពោះអំពើឃោរឃៅដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋរងការឈឺចាប់ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩នោះទេ។ តែមកដល់ពេលនេះ សាលក្រមនេះពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់។ សាលាក្រមនេះបានបង្ខំឲ្យពិភពលោកយកចិត្តទុកដាក់ និងជាការរំឭកអំពីការគំរាមកំហែងពីនយោបាយប្រល័យពូជសាសន៍ដល់សហគមន៍ពិភពលោកដែលកំពុងតែបែកបាក់គ្នានេះ។ កេរតំណែលសាលក្រមដ៏សំខាន់បំផុតនេះទំនងជាជួយរារាំងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍បែបនេះក្នុងពេលអនាគត ជាជាងអ្វីដែលគេធ្វើពេលនេះ ដើម្បីបង្ហាញថា គ្មានទោសពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏សាហាវព្រៃផ្សៃកាលពីអតីតកាល។»
លោកថ្លែងថា កេរតំណែលនេះនឹងមានផលវិជ្ជមានទៅថ្ងៃអនាគតសម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជា។ លោកថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាយ៉ាងច្រើនឃើញថា ការកាត់ក្តីនេះជាប្រចាំថ្ងៃអាចស្រាវជ្រាវអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍តាមរយៈគម្រោងដ៏ធំអស្ចារ្យរបស់គម្រោងវិទ្យាស្ថានស្លឹកឫទ្ធរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា សម្រាប់ការសិក្សាអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅពេលអនាគត។
លោកស្រីឡូរ៉ា ម៉ាក់គ្រូ (Laura McGrew) ជាអ្នកឯកទេសខាងការផ្តល់យោបល់ ដល់អង្គការច្បាប់របស់ស.រ.អា.មួយមានមូលដ្ឋានក្នុងទីក្រុងញូយ៉កគឺ Open Society Justice Initiative (OSJI) បានអះអាងថា ក្រុមពលរដ្ឋកម្ពុជា និងអ្នករងគ្រោះជាច្រើននៃរបបខ្មែរក្រហមមានការពេញចិត្តនឹងសាលក្រមកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមមួយជីវិតនេះ។ តែតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ OSJI ដែលលោកស្រីបានធ្វើក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មុនការចេញសាលក្រមនោះ បានបង្ហាញថា ក្រុមជនរងគ្រោះមានការបារម្ភខ្លាចថា ការកាត់ទោសមានរយៈពេលតិចជាងទោសជាប់គុកមួយជីវិត បារម្ភខ្លាចមានការជ្រៀតជ្រែករបស់រដ្ឋាភិបាល និងជនជាប់ចោទអាចត្រូវដោះលែងដោយបញ្ហាបច្ចេកទេសជាដើម។
តែលោកស្រីបញ្ជាក់ថា នៅទីបំផុតអ្វីដែលក្រុមជនរងគ្រោះចង់បានត្រូវបញ្ជាក់ ដោយសាលក្រមដាក់ទោសមួយជីវិតហើយ ដោយធ្វើឲ្យជនជាប់ចោទទាំងពីរ ទទួលខុសត្រូវអំពីអ្វីដែលពួកគេបានប្រព្រឹត្ត។
«ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ជនរងគ្រោះជាច្រើននៅតែរង់ចាំការពន្យល់បន្ថែម ថាហេតុអ្វីបានជាបទឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះត្រូវគេប្រព្រឹត្ត ហើយក៏ចង់ឮអំពីការទទួលទោសកំហុសចេញពីទឹកចិត្ត និងចង់ឮពាក្យសុំទោសពីជនដែលត្រូវចោទគឺមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ហើយនឹងអ្នកដែលធ្វើការក្រោមបង្គាប់ផងដែរ។»
លោកសាស្ត្រាចារ្យចន ស៊ៀយ៉ូស៊ីយ៉ារីនៃសាកលវិទ្យាល័យមួយក្នុងរដ្ឋមីជីហ្គែន (Michigan) និងជាសហអ្នកនិពន្ធសៀវភៅខ្មែរក្រហមគឺ Hybrid Court បានអះអាងថា ការដាក់ទោសមួយជីវិតនេះជាការធ្វើតាមទម្រង់សមហេតុផល តាមប្រទេសក្នុងពិភពលោកដែលប្រកាន់គោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន។
តែលោកក៏ចូលរួមរំលែកការតប់ប្រម៉ល់របស់ជនរងគ្រោះដែលចង់បានការកាត់ទោសជនជាប់ចោទធ្ងន់ជាងនេះដែរ។
«វាជារឿងក្រៀមក្រំដែលករណីនេះពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឃោរឃៅដ៏ធំ ហើយមិន មានជម្រើសនៃការដាក់ទោសទណ្ឌ ដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះមានការពេញចិត្ត ដូចជាទោសប្រហារជីវិត។ តែខ្ញុំសង្ឃឹមថា ជនរងគ្រោះដែលឈឺចាប់យ៉ាងខ្លាំងពីឧក្រិដ្ឋកម្មខ្មែរក្រហមនោះ នឹងបានយល់ដឹងពីបទពិសោធន៍នេះ។ គេមានអារម្មណ៍ថា ការឈឺចាប់របស់គេមានមនុស្សទទួលខុសត្រូវហើយ ហើយសង្គមនឹងដើរទៅមុខតាមអ្វីជានីតិវិធីច្បាប់ ដែលគេត្រូវគោរពសិទ្ធិជនជាប់ចោទនិងសិទ្ធិជនរងគ្រោះទៅថ្ងៃអនាគត។»
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់អាមេរិកាំងម្នាក់ទៀតគឺលោក Peter Maguire ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ«ប្រឈមមុខ នឹងការស្លាប់ នៅកម្ពុជា» (Facing Death in Cambodia) បានថ្លែងថា វាពិតជាមានប្រតិកម្មប្លែកគ្នានឹង សំណួរប្លែកៗជាច្រើន ពីជនរងគ្រោះ នៅពេលគ្មានយុត្តិធម៌គ្រប់គ្រាន់ត្រូវផ្តល់ជូនជនរងគ្រោះពេលនេះ។
«ហេតុអ្វីបានជាចោរលួចម៉ូតូត្រូវគេសម្លាប់ ហើយហេតុអ្វីបានជាជនជាប់ចោទទាំងនេះ ដែលទទួលខុសត្រូវជីវិតពលរដ្ឋខ្មែរពីរលាននាក់ អាចរស់នៅបានមួយ ជីវិតក្នុងគុកម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ហើយទទួលបានការថែទាំសុខភាព តាមរបៀបបស្ចឹមប្រទេសយ៉ាងល្អទៀត។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ តុលាការធ្វើតាមអ្វី ដែលខ្លួនបានកំណត់ធ្វើប៉ុណ្ណោះ ហើយបុគ្គលិកតុលាការគួរទទួលបានការកោតសរសើរអំពីជោគជ័យតូចតាចនេះដែរ។»
លោកថ្លែងថា នេះជាសំណួរមួយក្នុងចំណោមចម្ងល់ជាច្រើនដែលក្រុមជនរងគ្រោះត្រូវសួរ ទោះជាយុត្តាធិការរបស់តុលាការបានកម្រិតទំហំឧក្រិដ្ឋកម្ម រយៈពេលជាក់លាក់ និងមិនធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់បរទេសជាដើមក្តី។
ក៏ប៉ុន្តែលោកស្រីបានបន្ថែមថា ការកាត់ទោសនេះអាចធ្វើឲ្យអ្នកដឹកនាំប្រទេស នានានិងយុវជនគិតគូររៀងៗខ្លួនឡើងវិញអំពីទង្វើររបស់ខ្លួន និងអនាគត ប្រទេសរបស់ខ្លួន។
«ទោះជាមេដឹកនាំពិភពលោកបច្ចុប្បន្ននេះបន្តប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មឃោរឃៅច្រើន លើពលរដ្ឋពួកគេក្តី ពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលត្រូវធ្វើការស្ទាបស្ទង់ដោយអង្គការ OSJI កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៤នោះ ជឿជាក់យ៉ាងខ្លាំងថា យ៉ាងហោចណាស់មេដឹកនាំ កម្ពុជា និងមេដឹកនាំក្នុងតំបន់ អាចគិតពិចារណាពីរដងមុនពេលប្រព្រឹត្តអំពើ ឃោរឃៅដ៏ធំធេង។ មានពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើនបាននិយាយអំពីសារៈសំខាន់ របស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម នឹងការចាប់ឲ្យអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះរបបនោះមានទោសតាមច្បាប់ ដើម្បីធានាថា យុវជនកម្ពុជាត្រូវរៀនអំពីអតីតកាល មេរៀននានា ដែលចាំបាច់ក្នុងការរារាំងកុំឲ្យអំពើឃោរឃៅកើតឡើងជាថ្មីទៀត។»
ទន្ទឹមគ្នានឹងការស្វាគមន៍ពីលោករដ្ឋមន្ត្រីចន ឃែរី (John Kerry) នៃក្រសួងការបរទេសស.រ.អា. ការស្វាគមន៍ពីអ.ស.ប. ហើយនឹងការស្វាគមន៍ពីសហភាពអឺរុប ប្រទេសផ្សេងៗទៀតចំពោះសាលាក្រមដាក់ទោសអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមទាំងពីររូបនេះ ក្រុមអ្នកវិភាគបានអះអាងថា ការបន្តពន្យល់ពលរដ្ឋឲ្យដឹងពីនិតិវិធីនិងដំណើរការសាលាក្តីកាត់ទោសខ្មែរក្រហម ការបន្តពន្យល់អំពីការណ៍ពិតនៃរបបខ្មែរក្រហមតាមរយៈការបោះពុម្ពផ្សាយជាភាសាខ្មែរ នៅតាមសាលារៀន ក្រសួងមន្ទីរនោះនិងទីសារធារណៈនោះ អាចនឹងជួយដល់ពលរដ្ឋឲ្យមានការផ្សះផ្សារផ្លូវចិត្ត៕
No comments:
Post a Comment