ស្ថានភាព សិទ្ធិមនុស្ស និងភាព អយុត្តិធម៌ សង្គម ក្នុងឆ្នាំ ២០១៤
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ៣១ ធ្នូ ២០១៤
បើ ទោះជាកម្ពុជា ជាហត្ថលេខី នៃសន្ធិសញ្ញា ការពារ សិទ្ធិមនុស្ស និងដាក់បញ្ចូល ច្បាប់ សិទ្ធិមនុស្ស អន្តរជាតិ ជាច្រើន ទៅក្នុង រដ្ឋធម្មនុញ្ញ របស់ខ្លួន ក៏ដោយ ក៏អ្នកឃ្លាំមើល ការអនុវត្ត និងគោរព គោលការណ៍ សិទ្ធិមនុស្ស មើលឃើញ ថា, នៅតែ ជាបញ្ហា គួរ ឲ្យព្រួយបារម្ភ។ តើ បញ្ហាជាក់ស្ដែង នៃការរំលោភ សិទ្ធិមនុស្ស នៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ កន្លងទៅនេះ មានសភាព យ៉ាងណាខ្លះ?
ពេញមួយឆ្នាំ ២០១៤ អង្គការ សង្គមស៊ីវិល ជាតិ និងអន្តរជាតិ មមាញឹកច្រើន ក្នុងការចេញ របាយការណ៍ និងសេចក្ដី ថ្លែងការណ៍ ថ្កោលទោស កម្ពុជា។
តាំងពីដើមឆ្នាំ មក, អង្គការ សិទ្ធិមនុស្ស អន្តរជាតិ ឈ្មោះ ហ្វ្រីដម ហោស៍ (Freedom House) ដែលមាន មូលដ្ឋាន នៅសហរដ្ឋ អាមេរិក ចេញរបាយការណ៍ រកឃើញ ថា, កម្ពុជា មិនបាន គោរព ពេញលេញ នូវសិទ្ធិ នយោបាយ និងសេរីភាព របស់ ពលរដ្ឋ, ហើយ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កំពុងមាន ការវិវឌ្ឍន៍ ថយក្រោយ ធ្ងន់ធ្ងរ។
ក្នុងចំណោម ប្រទេស ទាំង១៩៦ ដែលអង្គការ ហ្វ្រីដម ហោស៍ ឃ្លាំមើល ប្រទេស ចំនួន ៨៨ ដែលបាន អនុវត្ត និងគោរព សិទ្ធិមនុស្ស ពេញលេញ និងសេរីភាព របស់ ពលរដ្ឋ ខណៈ ប្រទេស ៥៩ អនុវត្ត បានមធ្យម និងប្រទេស ៤៩ ផ្សេងទៀត គោរព បានតិចតួច បំផុត, ក្នុងនោះ មានកម្ពុជាដែរ។
កម្ពុជា ទទួលបាន លេខ៦ សម្រាប់ សិទ្ធិនយោបាយ និងលេខ ៥ សម្រាប់ សិទ្ធិពលរដ្ឋ។ ពិន្ទុនេះ ធ្វើឲ្យកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេស គ្មានសេរីភាព។ ចំណាត់ ថ្នាក់នេះ បង្ហាញថា, ការអនុវត្ត សិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាព ពលរដ្ឋ នៅកម្ពុជា ពុំមាន ការប្រែប្រួល អ្វីឡើយ ក្នុងរយៈពេល ជិត២០ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ។
ដើមខែ មករា ឆ្នាំ២០១៤ កាដូ ឆ្នាំថ្មី ដែលរដ្ឋាភិបាល ជូនដល់ពលរដ្ឋ កាលណោះ គឺ ការបាញ់សម្លាប់ មនុស្ស ៥នាក់, របួសជិត ៤០នាក់ នឹងចាប់មនុស្សឃុំ ២៣នាក់ ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយគ្រាន់តែពួកគេចេញមុខតវ៉ាទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែគោល ១៦០ដុល្លារ។
អង្គការជាតិអន្តរជាតិ មិនតិចជាង ២០០ស្ថាប័ន ព្រមទាំងសកម្មជនដីធ្លីនិងព្រះសង្ឃ ខំដាក់ញត្តិឲ្យដោះលែងមនុស្ស ២៣នាក់ ចេញពីពន្ធនាការ និងជំរុញ ឲ្យរដ្ឋាភិបាលស្វែងរកឃាតកបាញ់សម្លាប់មនុស្សនិងរបួសយក មកផ្ដន្ទាទោស។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ រួមមានសមាគមអាដហុក (Adhoc) លីកាដូ (Licadho) និងសម្ព័ន្ធការពារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ កាលពីថ្ងៃទី៦ មករា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ថ្កោលទោសការប្រើអំពើហិង្សាបាញ់បង្ក្រាបបាតុករដែលមាននិន្នាការ ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល និងការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីគំរាមកំហែងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។
ភ្លាមៗនោះអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ ក៏បានរិះគន់ខ្លាំងៗដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក្នុងការបង្ក្រាបបាតុករ រហូតបណ្ដាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ និងរបួសជាច្រើននាក់ និងធ្វើឲ្យបាតុករខ្លះបាត់ខ្លួន។
គេហទំព័ររបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ បានស្រង់សម្ដីនាយិកាអង្គការ អ្នកស្រី ជូលីយ៉ែត ឌឺ រីវើរ៉ូ (Juliet de Rivero) ថា៖ «រដ្ឋាភិបាល ហ៊ុន សែន រំលោភសិទ្ធិមនុស្សរៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយរារាំងបក្សប្រឆាំង សហជីព សកម្មជន និងអ្នកដទៃទៀតមិនឲ្យប្រមូលផ្ដុំគ្នាតវ៉ាទាមទារដើម្បីការ ផ្លាស់ប្ដូរនយោបាយ។ ប្រទេសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសហប្រជាជាតិ គួរតែផ្ដន្ទាទោសចំពោះការបង្ក្រាបយ៉ាងព្រៃផ្សៃនេះ ហើយបង្ខំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កែទម្រង់ឲ្យបានខ្លាំងក្លាជាបន្ទាន់។»
ក្រោយការបង្ក្រាបនិងបាញ់សម្លាប់រួច សមត្ថកិច្ចចម្រុះបានជិះឡាន និងម៉ូតូល្បាតនៅផ្លូវវ៉េងស្រេង ដូចទីវាលសម្រាប់ចម្បាំង ហើយពលរដ្ឋនៅម្តុំនោះខ្លះភ័យតក់ស្លុត ក៏នាំគ្នាវេចបង្វេចរត់ភៀសខ្លួនចេញពីផ្ទះ។ រឿងបាញ់សម្លាប់កម្មករមិនទាន់ទាំងស្ងាត់ផង នៅចុងខែមករា ដដែលនោះ អាជ្ញាធរវាយបង្ក្រាបបាតុករដែលដឹកនាំដោយលោក ម៉ម សូណង់ដូ បណ្ដាលឲ្យមនុស្សយ៉ាងតិច ៧នាក់រងរបួស ដោយគ្រាន់តែពួកគេតវ៉ាទាមទារឲ្យក្រសួងព័ត៌មាន ផ្ដល់អាជ្ញាប័ណ្ណទូរទស្សន៍ឯករាជ្យ និងទាមទារពង្រីកការផ្សាយបន្តរបស់វិទ្យុសំបុកឃ្មុំ។
ដោយស្ថានភាពតវ៉ាកំពុងកញ្ជ្រោលឡើង កាលនោះរដ្ឋាភិបាលបានដាក់បម្រាមគោចរ មិនឲ្យមានការជួបជុំលើសពី ១០នាក់។ ទីលានប្រជាធិបតេយ្យដែលជាកន្លែងតែមួយគត់សម្រាប់ការជួបជុំតវ៉ានោះ ក៏ត្រូវបានហ៊ុមព័ទ្ធដោយបន្លាលួស ហើយកម្លាំងសមត្ថកិច្ចចម្រុះច្រើនរយនាក់ ប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង ដំបងឆក់ និងខែលគ្រប់ដៃ យាមល្បាតនៅទីនោះមិនឲ្យពលរដ្ឋចូលទៅក្បែរ។
ជាញឹកញយសមត្ថកិច្ចចម្រុះទាំងនោះ ប្រើហិង្សាទៅលើពលរដ្ឋ និងតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងឲ្យរងរបួស នៅពេលដែលពួកគាត់ព្យាយាមរំដោះទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ហើយមិនលើកលែងសូម្បីតែអ្នកកាសែត។ ដោយអត់ទ្រាំនឹងការរងអំពើហិង្សាច្រើនដងពេក កំហឹងពលរដ្ឋបានផ្ទុះឡើងតបតកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា កន្លងទៅ ដែលធ្វើឲ្យទាំងសមត្ថកិច្ច និងក្រុមបាតុករ រងរបួសរៀងៗខ្លួន។ អំពើហិង្សានោះក៏ត្រូវអាជ្ញាធរដាក់ពាក្យប្ដឹងពលរដ្ឋ និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនតិចជាង ១០នាក់ កំពុងជាប់បណ្ដឹង និងឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារ ក្នុងនោះមានលោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិផង។
កាលណោះ តំណាងអង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ ដែលមានការិយាល័យនៅក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន (Phil Robertson) បានថ្កោលទោសអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ថាបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ២យ៉ាង គឺទីមួយ រំលោភដោយការហាមមិនឲ្យពលរដ្ឋជួបជុំគ្នា ហើយមិនឲ្យចូលទៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ និងទី២ ប្រើកម្លាំងហួសពីការចាំបាច់ និងហិង្សាប្រឆាំងបាតុករ។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិសេរីភាព ក្នុងការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី លោក ម៉េណា គីអេ (Maina Kiai) បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភចំពោះសេរីភាពក្នុងការប្រមូលផ្តុំនៅ កម្ពុជា។ លោកថា បម្រាមនេះវាមិនឆ្លើយតបទៅនឹងច្បាប់អន្តរជាតិ ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ៖ «ការតវ៉ា ការប្រមូលផ្ដុំ ឬការធ្វើបាតុកម្មណាមួយ មិនអាចត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាបាតុកម្មហិង្សា ដោយសារមានមនុស្សមួយចំនួនតូចក្នុងបាតុកម្មនោះ បង្កអំពើហិង្សានោះទេ ហើយការហាមប្រាមរបស់រដ្ឋាភិបាល ក៏មិនមែនជាមធ្យោបាយនោះដែរ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំបានសម្ដែងការបារម្ភចំពោះបម្រាមនេះ។»
អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលី និងជាស្ថាបនិកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស លោក ហ្គារ៉េត អេវ៉ាន (Gareth Evans) បានសរសេរទស្សនៈរបស់លោកដែលចុះផ្សាយលើទំព័រទស្សនៈពិភពលោកកាលពី ថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ ចោទលោក ហ៊ុន សែន ថាជាមេដឹកផ្ដាច់ការ និងពុករលួយស្ទើរផុតលេខ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការបាញ់សម្លាប់កម្មករ ៥នាក់ស្លាប់ នៅពេលពួកគេទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យបានសមរម្យ។
នៅឆ្នាំ២០១៤ នេះ ព្រឹត្តិការណ៍នៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ គួរឲ្យកត់សម្គាល់ទៀតនោះ គឺការចាប់បញ្ជូនពលករខ្មែរខុសច្បាប់ពីប្រទេសថៃ ជាង ២សែននាក់យ៉ាងគំហុកឲ្យត្រឡប់មកកម្ពុជា វិញកាលពីខែមិថុនា នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលថៃ ដឹកនាំដោយក្រុមទ័ពយោធា។ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះរួមមាន ការបន្ទាបបន្ថោក ការចាប់បង្ខំមនុស្សឲ្យឡើងឡានដោយមិនឲ្យពួកគេត្រៀមលក្ខណៈជាមុន ការបង្អត់បាយទឹក និងការដាក់ឲ្យមនុស្សជិះប្រជ្រៀតណែនណាន់តាន់តាប់លំបាកដកដង្ហើម។ មនុស្សចាស់ជរា ក្មេងៗ និងស្ត្រីមានផ្ទៃពោះជាច្រើន ត្រូវបានគេដាក់ឲ្យជិះក្នុងរថយន្តទ្រុងក្នុងអាកាសធាតុដ៏ក្ដៅ ហួតហែង ហើយធ្វើដំណើរដ៏ឆ្ងាយ។ ស្របពេលគ្នានោះ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ បានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលថៃ គោរពសិទ្ធិពលករអន្តោប្រវេសន៍ និងផ្ដល់សិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ទៅដល់ពួកគេ។
កាលពីខែវិច្ឆិកា មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានសម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភចំពោះស្ថានភាព ចាប់ខ្លួន និងផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនដីធ្លី សិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជននយោបាយជាបន្តបន្ទាប់ តាមរយៈការប្រើប្រព័ន្ធតុលាការជាឈ្នាន់។
ប្រធានលេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្មនៃអង្គការសមាគម ការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CHRAC) លោក សួន ប៊ុនស័ក្តិ ថ្លែងថា ការចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋនៅពេលពួកគេអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញ មតិរបស់ខ្លួន និងការជួបជុំគ្នាដោយសន្តិវិធីដើម្បីប្រាប់ពីបញ្ហា និងកង្វល់របស់ខ្លួនទៅអាជ្ញាធរ គឺជាការគំរាមកំហែងដល់ការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
លោក សួន ប៊ុនស័ក្តិ៖ «បច្ចុប្បន្ន ដោយសារតែគម្រោងការអភិវឌ្ឍនៅបឹងកក់ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋលិចលង់អីផ្សេងៗ យើងឃើញថា រដ្ឋបាលភ្នំពេញ ជួសមុខឲ្យរដ្ឋាភិបាលទាំងមូលហ្នឹង អត់បានទៅដោះស្រាយជូនពួកគាត់ ធ្វើម៉េចកុំឲ្យលិចលង់ មានជាលូបង្ហូរអីផ្សេងៗ។ គ្នាគ្រាន់តែតវ៉ាទទួលរងការចាប់ខ្លួន។»
រហូតមកដល់ពេលនេះ ព្រះសង្ឃ សកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជននយោបាយ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ សរុប ២០នាក់ ក្នុងនោះបុរសម្នាក់ត្រូវបានដោះលែងឲ្យស្ថិតក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន។
ការចាប់ខ្លួនស្ត្រីបឹងកក់ ៧នាក់ដំបូង ត្រូវបានមហាជនរិះគន់ថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ ខណៈពេលដែលពួកគេគ្រាន់តែតវ៉ាទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរដោះស្រាយបញ្ហាលិច ទឹកនៅតំបន់បឹងកក់ ដែលកំពុងមានជម្លោះដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃជិត ១០ឆ្នាំ ជាមួយសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
រឿងរ៉ាវដែលមហាជនចាប់អារម្មណ៍និងរិះគន់ថា អយុត្តិធម៌ប្រចាំឆ្នាំ២០១៤ ទៀតនោះ គឺករណីយុវជនម្នាក់ត្រូវស្លាប់ដោយសារផ្ទុះកាំជ្រួចកាលពីថ្ងៃទី ២៩ តុលា ក្នុងព្រះរាជពិធីគម្រប់ខួប ១០ឆ្នាំព្រះមហាក្សត្រគ្រងរាជសម្បត្តិ។
យុវជនវ័យ ២៣ឆ្នាំរូបនោះ បានស្លាប់ក្នុងថ្លុកឈាម បែកធ្លាយពោះមួយចំហៀងដល់ឆ្អឹងជំនី ចម្ងាយប្រមាណ ២០០ម៉ែត្រ ពីកន្លែងបាញ់កាំជ្រួច នៅត្រើយខាងកើតក្បែរសណ្ឋាគារសុខា ទល់មុខព្រះបរមរាជវាំង។ ភ្លាមៗក្រោយកើតហេតុ មន្ត្រីជំនាញនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ អះអាងថា ជាកំហុសបច្ចេកទេស។ ពាក្យកំហុសបច្ចេកទេសនេះ ធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលមិនបានចេញមកទទួលខុសត្រូវ ឬផ្ដល់សំណងដល់គ្រួសារជនរងគ្រោះនោះឡើយ។
រឿងរ៉ាវដែលធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិនិងអន្តរជាតិ មន្ត្រីទូតនានា ពិសេសពលរដ្ឋចាប់អារម្មណ៍ និងសោកសង្រេងនៅបំណាច់ឆ្នាំ២០១៤ នោះ គឺការទទួលមរណភាពរបស់លោក ចាន់ សុវ៉េត មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក។ លោក ចាន់ សុវ៉េត ត្រូវបានមហាជនភាគច្រើនដាក់រហ័សនាមថាវីរជនឆ្នើមការពារ សិទ្ធិមនុស្ស។ លោកគឺជាមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សម្នាក់ដែលហ៊ានចេញមុខរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ឥតសំចៃមាត់ក្នុងសំណុំរឿងរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ការស្លាប់នេះ គឺចំថ្ងៃប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ លើកទី៦៦ នៅបន្ទាប់ពីលោកបានចូលរួមឃ្លាំមើលទិវានេះចប់សព្វគ្រប់។
កាលពីនៅមានជីវិតនៅឡើយ លោក ចាន់ សុវ៉េត ធ្លាប់បានផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ដល់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ដោយរិះគន់ពីបញ្ហានិទ្ទណ្ឌភាពចេះតែមានការកើនឡើងនៅកម្ពុជា ដោយសារតែភាពមិនឯករាជ្យរបស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា៖ «បើសិន ជាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ឲ្យល្អប្រសើរនោះ ទាល់តែមានការដោះលែងសកម្មជនអ្នកការពារដីធ្លីមួយចំនួនដែលកំពុង ទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់ ហើយនិងករណីមួយចំនួនដែលតុលាការធ្វើមិនត្រឹមត្រូវ ដូចជាករណី ឈូក បណ្ឌិត លោក ឈុត វុទ្ធី ដែលត្រូវគេបាញ់សម្លាប់ដោយមិនទទួលបានយុត្តិធម៌។»
ស្ថានភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ត្រូវបានអង្គការខ្លះប្រដូចទៅនឹងការឈរក្បែរមាត់ជ្រោះដែលទាមទារ ឲ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវស្តារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។ ខណៈដែលរបាយការណ៍ស្ទង់មតិរបស់មូលនិធិអាស៊ី (The Asia Foundation) ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ បង្ហាញថា ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋដែលត្រូវបានសាកសួរនៅទូទាំងប្រទេស ពលរដ្ឋភាគច្រើនយល់ឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា កំពុងដើរនៅលើផ្លូវខុស។ បញ្ហាពុករលួយ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ បញ្ហាសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច គឺជាមូលហេតុចម្បងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋយល់ឃើញបែបនេះ៕
No comments:
Post a Comment