សម្ភាស មេធាវី អន្តរជាតិ ជុំវិញ ពាក្យបណ្ដឹង លើមន្ត្រី កម្ពុជា ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំង មនុស្សជាតិ
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ២២ មករា ២០១៥
មេធាវី អង់គ្លេស លោក រីឆាត រ៉ូជើរ (Richard Rogers)
នៃក្រុមហ៊ុន មេធាវី គ្លបល ឌីលីជេនស៍ (Global Diligence)
ផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ ដល់វិទ្យុ អាស៊ី សេរី
នាបន្ទប់ផ្សាយ រដ្ឋធានី វ៉ាស៊ីនតោន សហរដ្ឋ អាមេរិក កាលពីថ្ងៃ ទី១៨
ខែមករា ឆ្នាំ២០១៥។ RFA/Yun Samean
មេធាវី អង់គ្លេស លោក រីឆាត រ៉ូជើរ (Richard Rogers) នៃក្រុមហ៊ុន មេធាវី គ្លបល ឌីលីជេនស៍ (Global Diligence) មកសហរដ្ឋ អាមេរិក ដើម្បី ស្វែងរក ការគាំទ្រ ពីពលរដ្ឋ ខ្មែរ-អាមេរិកាំង និងស្ថាប័ន អាមេរិក មួយចំនួនទៀត ជំរុញ ឲ្យតុលាការ ព្រហ្មទណ្ឌ អន្តរជាតិ (ICC) ស៊ើបអង្កេត បឋម ទៅលើ ពាក្យបណ្ដឹង មួយ ប្រឆាំង នឹងមន្ត្រី មានអំណាច រដ្ឋាភិបាល ទីក្រុងភ្នំពេញ ពីបទល្មើស ឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំង នឹងមនុស្សជាតិ។
សូម អញ្ជើញ លោកអ្នកនាង ស្តាប់បទសម្ភាសន៍ របស់ លោក យន់ សាមៀន ជាមួយ លោក រីឆាត រ៉ូជើរ ជុំវិញរឿងនេះ ដូចតទៅ៖
លោក យន់ សាមៀន៖ តើ លោក ធ្វើសកម្មភាព អ្វីខ្លះ ដើម្បី ជំរុញ ពាក្យបណ្ដឹង របស់លោក ឲ្យទៅមុខ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ជាការសំខាន់មួយដែលត្រូវដឹងថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ មានធនធានដោយកម្រិត និងមានសំណុំរឿងជាច្រើនទៀតនៅក្នុងពិភពលោកយើងនេះដើម្បីដោះស្រាយ។ ដូច្នោះហើយ អ្វីដែលសំខាន់សម្រាប់យើងបច្ចុប្បន្ននេះ គឺយើងត្រូវប្រមូលផ្តុំការចាប់អារម្មណ៍ ដើម្បីឲ្យព្រះរាជអាជ្ញានៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ដឹងថា សហគមន៍អន្តរជាតិកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើជនរងគ្រោះកម្ពុជា ហើយសហគមន៍អន្តរជាតិគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ អន្តរជាតិ។ អ្វីដែលយើងបានធ្វើនោះ គឺបានជជែកជាមួយសកម្មជនអង្គការសង្គមស៊ីវិល អ្នកនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស និងអន្តរជាតិ ដើម្បីប្រមូលផ្តុំការគាំទ្ររបស់ពួកគេ។
លោក យន់ សាមៀន៖ តើមានលទ្ធផលអ្វីខ្លះហើយ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ យើងទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើន។ មនុស្សជាច្រើនត្រេកអរនៅពេលពួកគេឃើញយុត្តិធម៌ខ្លះបានកើតឡើង សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលយើងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការកាលពីថ្ងៃទី១៧ តុលា។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរបស់បារាំង ហ្វីដ (FIDH) និងអង្គការឃ្លាំមើលបរិស្ថាន (Global Witness) ក៏គាំទ្រពាក្យបណ្ដឹងនេះយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មានអង្គការចំនួន ៤០អង្គការនៅពាសពេញពិភពលោក ដែលធ្វើការងារឃ្លាំមើលបញ្ហាដីធ្លី បានធ្វើញត្តិគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹងនេះ។ ពួកគេបានដាក់ញត្តិទាំងនោះទៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ស្នើឲ្យតុលាការចាប់ផ្តើមស៊ើបអង្កេតបឋមទៅលើករណីនេះ។
លោក យន់ សាមៀន៖ ក្នុងដំណើរមកសហរដ្ឋអាមេរិក នេះ តើលោកបានធ្វើការងារអ្វីខ្លះហើយដើម្បីឲ្យមានការគាំទ្រ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក គោលបំណងសំខាន់ គឺដើម្បីពន្យល់សហគមន៍ខ្មែរពីព័ត៌មានបន្ថែមទៀតជុំវិញពាក្យបណ្ដឹង នេះ និងបកស្រាយបន្ថែមជុំវិញបទចោទប្រកាន់មួយចំនួន និងដំណើរការរបស់តុលាការ។ ខ្ញុំបានពន្យល់សហគមន៍ខ្មែរនៅកាលីហ្វ័រញ៉ា អូរីហ្គេន ឌីស៊ី និងហ្វីឡាដែលហ្វីយា (California, Oregon, DC and Philadelphia)។ ដោយឡែកនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន យើងបានជួបនឹងតួអង្គសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជា អ្នកនយោបាយ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ពួកគេទាំងនោះបង្ហាញការគាំទ្របណ្ដឹងរបស់យើង។ យើងសង្ឃឹមថា រដ្ឋសភាអាមេរិក នឹងបើកកិច្ចប្រជុំមួយជុំវិញបញ្ហាទន្ទ្រានយកដីធ្លីនៅកម្ពុជា។ ជាចុងក្រោយយើងសង្ឃឹមថា សមាជិករដ្ឋសហរដ្ឋអាមេរិក នឹងធ្វើញត្តិគាំទ្រពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។ ក្នុងជំនួបនឹងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល យើងបានផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែមទៀត ជុំវិញបទឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានចោទប្រកាន់ទៅលើក្រុមមានអំណាច រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោក យន់ សាមៀន៖ តើការគាំទ្រទាំងនោះ ផ្ដោតទៅលើបញ្ហាអ្វីខ្លះដែរ? តើការគាំទ្រនោះសំដៅទៅលើការនាំខ្លួនជនសង្ស័យទៅតុលាការកាត់ទោស មែនទេ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ បាទ! មនុស្សទាំងឡាយសុទ្ធតែដឹងថា ការដឹកនាំក្នុងរយៈពេល ៣០ឆ្នាំនេះ ពោរពេញទៅដោយអំពើនិទ្ទណ្ឌភាព រដ្ឋាភិបាលបន្តគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដូច្នោះហើយតុលាការនៅកម្ពុជា មិនអាចផ្តល់យុត្តិធម៌ឲ្យជនរងគ្រោះ ដែលរងគ្រោះដោយសារបទល្មើសបង្កឡើងដោយជនមានអំណាចក្នុងរដ្ឋាភិបាល ឡើយ។ ដូច្នោះហើយមានមធ្យោបាយតែមួយគត់សម្រាប់ជនរងគ្រោះស្វែងរកយុត្តិធម៌ គឺត្រូវយកសំណុំរឿងអយុត្តិធម៌ទាំងនោះទៅប្ដឹងនៅតុលាការអន្តរជាតិ ដែលឯករាជ្យ និងអព្យាក្រិត ដែលមិននៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។ មានតែតុលាការព្រហ្មទណ្ឌមួយគត់សម្រាប់ឲ្យជនរងគ្រោះស្វែងរក យុត្តិធម៌។ មន្ត្រីមួយចំនួនដែលយើងបានជួបនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរ៉ុប យល់ពីបញ្ហា និងការពិតនៅកម្ពុជា ដែលកំពុងជួបប្រទះ។ ពួកគេគាំទ្រការស្វែងរកយុត្តិធម៌ឲ្យជនរងគ្រោះ។
លោក យន់ សាមៀន៖ តើបណ្ដឹងរបស់លោកនោះមានបទចោទអ្វីខ្លះ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ពាក្យចោទនោះរួមមាន អ្នកមានអំណាចនៅកម្ពុជា បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសក្រោមយុត្តាធិការរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌ អន្តរជាតិ។ បទចោទប្រកាន់នេះ ផ្ដោតលើចំណុចសំខាន់ចំនួនពីរ។ ទីមួយគឺបទល្មើសនៃការរក្សាអំណាច ដោយកម្ទេចអ្នកប្រឆាំង ការធ្វើឃាតកម្មទៅលើមេដឹកនាំសហជីពកម្មករ អ្នកការពារបរិស្ថាន និងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។ ការចោទប្រកាន់ទីពីរ គឺសំដៅទៅលើបញ្ហាដីធ្លី។ នៅកម្ពុជា ពលរដ្ឋជាងប្រមាណ ៧សែនគ្រួសារ រងផលប៉ះពាល់ដោយសារបញ្ហាដីធ្លី។ ជនរងគ្រោះទាំងនោះ ត្រូវបានបង្ខំបណ្ដេញចេញពីផ្ទះសម្បែង និងធ្វើឃាតជាប់ឃុំឃាំងដោយការចោទប្រកាន់គ្មានហេតុផល។ រាល់បទល្មើសទាំងនេះ សុទ្ធតែឋិតនៅក្រោមយុត្តាធិការរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។ យើងឃើញបទល្មើសពាក់ព័ន្ធនឹងដីធ្លី និងការពង្រឹងអំណាចមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្នា។ បទល្មើសទាំងនោះ សុទ្ធតែបង្កឡើងដោយអ្នកមានអំណាច។
លោក យន់ សាមៀន៖ តើលោកមានភស្តុតាងអ្វីខ្លះសម្រាប់ដាក់នៅតុលាការ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ភស្តុតាងទាំងឡាយត្រូវបានប្រមូលផ្តុំដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ ក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំ។ យើងពិនិត្យបទល្មើសកើតឡើងក្នុងរយៈពេល ១២ឆ្នាំកន្លះតែប៉ុណ្ណោះ ដោយសារតែលក្ខន្តិកៈតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ទើបចូលជាធរមាន។ យើងមានរបាយការណ៍រាប់រយករណីពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស អង្គការសហប្រជាជាតិ និងអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ។ យើងបានផ្សំភស្តុតាងទាំងនោះ ហើយបានបង្កើតជារបាយការណ៍ផ្លូវច្បាប់មួយបង្ហាញថា បទល្មើសទាំងនោះស្មើទៅនឹងបទល្មើសប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ។
លោក យន់ សាមៀន៖ រដ្ឋាភិបាលថ្មីៗនេះ បានដកហូតដីព្រៃសម្បទានមកវិញ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏អះអាងថា លោកជាអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ដីធ្លីដំបូង។
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើនោះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។ យើងប៉ាន់ស្មានថា ពលរដ្ឋជាង ៧សែនគ្រួសាររងផលប៉ះពាល់ អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើនោះមិនទាន់បានផ្តល់ដីឲ្យពលរដ្ឋវិញនៅ ឡើយទេ។ ការដោះស្រាយមួយ ឬពីរករណីនោះ គ្រាន់តែជាការអួតអាងតែប៉ុណ្ណោះ។ យើងដឹងថា ជម្លោះដីធ្លីកំពុងបន្ត។ យើងមិនទទួលស្គាល់ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងប្រឹងប្រែងសងជំងឺចិត្តដល់ជនរងគ្រោះ។
លោក យន់ សាមៀន៖ តើលោកមានគម្រោងអ្វីបន្ថែមទៀតទេ?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ យើងត្រូវតែរក្សាការចាប់អារម្មណ៍ជាបន្តទៀតសម្រាប់ករណីនេះ។ យើងនឹងបន្តជជែកនឹងមន្ត្រីអន្តរជាតិមួយចំនួនទៀត។ យើងនឹងប្រមូលញត្តិពីពលរដ្ឋខ្មែរ ស្នើសុំឲ្យតុលាការស៊ើបអង្កេតករណីនេះ។ យើងមិនចោទទៅលើបុគ្គលណាឲ្យចំឈ្មោះទេ។ យើងនឹងទុកឲ្យព្រះរាជអាជ្ញាតុលាការជាអ្នកសម្រេច យោងទៅតាមភស្តុតាង។ យើងចង់ឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរប្រាប់តុលាការថា នៅកម្ពុជា ជនរងគ្រោះគ្មានឱកាសទទួលបានយុត្តិធម៌ គឺពលរដ្ឋខ្មែរចង់បានតុលាការឯករាជ្យ។ យើងក៏សង្ឃឹមដែរថា សភាសហរដ្ឋអាមេរិក នឹងបើកកិច្ចប្រជុំមួយស្តីអំពីបញ្ហាដីធ្លី។ សភាសហភាពអឺរ៉ុប ក៏បានពិភាក្សាគ្នាជុំវិញបញ្ហាដីធ្លីនៅកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២២ មករា។ ជាចុងក្រោយ យើងនឹងដាក់របាយការណ៍ភស្តុតាងបន្ថែមទៀត ដើម្បីធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពរបស់បទឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងឡាយកើតឡើងនៅ កម្ពុជា។ ចាប់តាំងពីខែតុលា មក បទល្មើសបន្តកើតឡើងបន្ថែមទៀតពាក់ព័ន្ធនឹងករណីជម្លោះដីធ្លី។ យើងនឹងដាក់ភស្តុតាងបន្ថែមទៀតលើបណ្ដឹងនៅតុលាការ។
លោក យន់ សាមៀន៖ អ្នកវិភាគបញ្ជាក់ថា ពាក្យបណ្ដឹងនេះមិនត្រូវតុលាការយកមកពិនិត្យទេ ដោយសារតែតុលាការបដិសេធពាក្យបណ្ដឹងចំនួនពីររួចហើយ។
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ខ្ញុំរំពឹងថា យើងនឹងមានឱកាសច្រើន។ បណ្ដឹងមួយចំនួនដាក់នៅតុលាការ មិនបានស្រាវជ្រាវម៉ត់ចត់។ ដូច្នោះត្រូវបានតុលាការបដិសេធមិនទទួលយក។ អ្វីដែលយើងបានធ្វើ គឺយើងបានដាក់បញ្ចូលឯកសារម៉ត់ចត់ស្ដីពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សមាន ចំនួន ៤៥០ទំព័រ។ ការចោទប្រកាន់នីមួយៗមានភស្តុតាងជាសំអាង។ យើងគិតថា ពាក្យបណ្ដឹងនេះបង្ហាញច្បាស់ថា បទល្មើសប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិកើតមានឡើងនៅកម្ពុជា។ សំណួរដែលចោទសួរ គឺថា តើតុលាការនឹងយកបណ្ដឹងជាសំខាន់មុនបណ្ដឹងផ្សេងៗទៀត ពីព្រោះតុលាការទទួលបានបណ្ដឹងសំខាន់ៗជាច្រើនផ្សេងទៀតដែរ។ ដូច្នោះហើយវាសំខាន់ណាស់ដែលយើងត្រូវបន្តដំណើរការ ដើម្បីឲ្យតុលាការយល់ថា សហគមន៍អន្តរជាតិកំពុងផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់។
លោក យន់ សាមៀន៖ តើលោករំពឹងថា នៅពេលណាទើបលោកទទួលបានលទ្ធផល?
លោក រីឆាត រ៉ូជើរ៖ ខ្ញុំមិនទាន់មានចម្លើយនៅឡើយទេ ពីព្រោះករណីនេះមិនកំណត់ពេលវេលាទេ។ យើងរំពឹងថា នឹងទទួលបានលទ្ធផលបឋមពីតុលាការនៅឆ្នាំនេះ ជាដំណាក់កាលដំបូង គឺការស៊ើបអង្កេតបឋម។ ករណីទីពីរ គឺការស៊ើបអង្កេតទាំងស្រុង ដែលទាមទារពេលវេលាយូរបន្ថែមទៀត ប៉ុន្តែយើងរំពឹងថា សម្រាប់ឆ្នាំនេះយ៉ាងហោចណាស់ក៏មានការស៊ើបអង្កេតជាបឋមដែរ៕
No comments:
Post a Comment