 |
| ប៉ូលិសបានដាក់ពង្រាយបន្លាលួសព័ទ្ធជុំវិញទីលានប្រជាធិបតេយ្យ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៤ បន្ទាប់ពីមានការបណ្ដេញបាតុករគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចេញ។ RFA |
ខួប ៣ឆ្នាំ នៃការ បំបែក បាតុករ ចេញពី ទីលាន ប្រជាធិបតេយ្យ
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី |៣ មករា ២០១៧
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង
ថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ដល់ថ្ងៃ ទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ គឺ មានរយៈពេល ៣ឆ្នាំគត់ ដែលសមត្ថកិច្ច រដ្ឋាភិបាល បានលើកគ្នា ទៅបោសសំអាត បណ្ដេញ អ្នកគាំទ្រ គណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ចេញ ពីទីលាន ប្រជាធិបតេយ្យ រួចដាក់ របាំង ហ៊ុមព័ទ្ធ ដូចបន្ទាយ ទាហាន អស់ មួយ រយៈពេល។
ដោយសារការប៉ុនប៉ងរំដោះទីលានប្រជាធិបតេយ្យឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ មន្ត្រី និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន ១៤រូប ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន និងកាត់ទោសដាក់ពន្ធនាគាររហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ ខណៈតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងមួយចំនួនទៀតកំពុងជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការនៅឡើយ។
នៅពេលដែលគេនឹកទៅដល់រឿងបំបែកទីលានប្រជាធិបតេយ្យកាលពី ៣ឆ្នាំមុន ធ្វើឲ្យគេនឹកដល់ជោគវាសនារបស់មន្ត្រី និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទាំង ១៤នាក់ដែលត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដាក់ពន្ធនាគារ អ្នកខ្លះជាប់គុកជាង ១០ឆ្នាំ ខ្លះទៀត ២០ឆ្នាំ។
ទីលានប្រជាធិបតេយ្យដែលរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា បង្កើតឡើងដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋធ្វើជាកន្លែងសម្រាប់ការសម្ដែងមតិនោះ ត្រូវបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យកមកធ្វើជាទីលានសម្រាប់ការប្រមូលផ្តុំធ្វើបាតុកម្មអហិង្សាប្រឆាំងទៅនឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ និងជាកន្លែងសម្ដែងមតិដើម្បីទាមទារឲ្យមានការរាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញ។
បក្សប្រឆាំងបានប្រើប្រាស់ទីលាននេះ ធ្វើជាជំរំតស៊ូអហិង្សាអស់រយៈពេលជិតកន្លះឆ្នាំ មុនពេលត្រូវបានអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលប្រើកម្លាំងបោសសំអាតអ្នកតវ៉ានៅថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤។ ក្រោយការបោសសំអាតនោះ អាជ្ញាធរបានយករបាំងដែករឹងមាំទៅដាក់ហ៊ុមព័ទ្ធជុំវិញ និងដាក់កម្លាំងប្រដាប់ដោយអាវុធយាមកាមជាប្រចាំ ហាក់ដូចជាទីលានប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាសមរភូមិប្រយុទ្ធ ឬជាបន្ទាយទាហានដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែការពារឲ្យរឹងមាំដើម្បីកុំឲ្យសត្រូវឈ្លានពាន។
ដោយដឹងថា ទីលានប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបង្កើតឡើងសម្រាប់ឲ្យពលរដ្ឋធ្វើការតស៊ូមតិអហិង្សា និងមិនមែនជាកន្លែងដែលរដ្ឋាភិបាលគួរយកកម្លាំងដាក់ការពារមិនឲ្យពលរដ្ឋចូលនោះ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋ បានទៅប្រមូលផ្តុំនៅក្បែរទីលានប្រជាធិបតេយ្យជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងទីលានប្រជាធិបតេយ្យឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ហើយក៏តែងត្រូវទទួលរងនូវការបំបែកពីសមត្ថកិច្ច។ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៥ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ នៅពេលមន្ត្រីសកម្មជនបក្សប្រឆាំង និងពលរដ្ឋបានទៅប្រមូលផ្តុំគ្នានៅលើស្ពាននាគក្បែរទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីសម្ដែងមតិរំដោះទីលានប្រជាធិបតេយ្យជាថ្មី ហិង្សាក៏បានកើតឡើងរវាងក្រុមអ្នកចូលរួម និងក្រុមសន្តិសុខសាលារាជធានីភ្នំពេញ ដែលនាំគ្នាទៅរារាំងការប្រមូលផ្តុំ។
បាតុករគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្រែកជយឃោសនាទីលានប្រជាធិបតេយ្យ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។ RFA
Photo: RFA
ក្រោយមានព្រឹត្តិការណ៍ហិង្សានោះ តំណាងរាស្ត្រ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងមួយចំនួនត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ក្នុងនោះរួមមានអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ លោក រៀល ខេមរិន្ទ្រ លោក ម៉ែន សុថាវរិន្ទ្រ លោក ឡុង រី លោក កែវ ភិរម្យ លោក ហូរ វ៉ាន់ និងលោក នុត រំដួល។
ប៉ុន្តែតំណាងរាស្ត្រទាំងនេះ ត្រូវបានតុលាការដោះលែងវិញភ្លាមៗ នៅថ្ងៃទី២២ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ បន្ទាប់ពីមានដំណោះស្រាយនយោបាយរវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំងនៅថ្ងៃដដែល។
ដោយឡែក មន្ត្រី និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន ១៤រូបផ្សេងទៀត ក្នុងនោះក៏មានលោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ដែលត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនដោយផ្សារភ្ជាប់ទៅព្រឹត្តិការណ៍ហិង្សាកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ នោះ ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី៧ ដល់ ២០ឆ្នាំ បើទោះជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិមើលឃើញថា វាជារឿងនយោបាយក្តី។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ទីលានប្រជាធិបតេយ្យមានសភាពកាន់តែស្ងប់ស្ងាត់ ហើយអាជ្ញាធរក៏ពុំសូវអនុញ្ញាតឲ្យសង្គមស៊ីវិលយកទីតាំងនោះធ្វើជាកន្លែងប្រារព្ធពិធី ឬធ្វើការប្រមូលផ្តុំតវ៉ានោះដែរ រួមទាំងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ ធ្នូ ជាដើម។ ទីលានប្រជាធិបតេយ្យដែលរដ្ឋាភិបាលថា បង្កើតឡើងសម្រាប់ឲ្យពលរដ្ឋសម្ដែងមតិនោះ ក៏បានក្លាយទៅជាទីលានដែលពលរដ្ឋមិនហ៊ានទៅសម្ដែងមតិដោយសារមិនមានការអនុញ្ញាត ឬខ្លាចការបង្ក្រាបរបស់អាជ្ញាធរ។
ជាងនេះទៀត កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសជាសាធារណៈបញ្ជាឲ្យអាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ ផ្លាស់ទីតាំងទីលានប្រជាធិបតេយ្យបច្ចុប្បន្នទៅដាក់នៅជាយក្រុង ហើយយកទីតាំងបច្ចុប្បន្នធ្វើជាទីតាំងពាណិជ្ជកម្ម ឬអង្គទូតវិញ។ លោក ហ៊ុន សែន យល់ថា ការដាក់ទីលានប្រជាធិបតេយ្យនៅត្រង់ទីតាំងបច្ចុប្បន្ន នឹងធ្វើឲ្យខូចរូបភាពរាជធានីភ្នំពេញ នៅពេលមានការតវ៉ា ឬបង្ហាញនូវភាពរញ៉េរញ៉ៃក្នុងក្រុងជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សយល់ថា ការសម្រេចចិត្តបែបនេះ គឺបង្ហាញឲ្យឃើញថា លោក ហ៊ុន សែន មិនយល់ពីតម្លៃសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋឡើយ។
នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ការដែលលោក ហ៊ុន សែន ប្ដូរទីលានប្រជាធិបតេយ្យទៅជាយក្រុងដោយសារលោក ហ៊ុន សែន ដឹងថា បើនៅឆ្ងាយពីក្រុងគឺគ្មានអ្នកណាចង់ទៅតវ៉ានោះទេ ហើយអ្នកយកព័ត៌មានក៏មិនចង់ទៅឆ្ងាយដែរ។ លោកថា បើមិនមានមនុស្សទៅយកព័ត៌មាន លោក ហ៊ុន សែន សប្បាយចិត្ត ព្រោះគាត់មិនចង់ឃើញហ្វូងអ្នកតវ៉ាចុះផ្សាយតាមសារព័ត៌មានផ្សេងៗ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់រូបភាពនៃការដឹកនាំរបស់គាត់។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «រឿងប្ដូរទីតាំងទីលានប្រជាធិបតេយ្យនេះ គឺជារឿងគួរឲ្យអស់សំណើច ព្រោះលោក ហ៊ុន សែន អត់យល់ពីតម្លៃនៃសេរីភាព និងសិទ្ធិក្នុងការតវ៉ា។ ចំពោះលោក ហ៊ុន សែន ស្អីក៏ជារឿងនយោបាយដែរ គាត់ចង់បង្ហាញឲ្យគេឯងកោត ខ្លាចអំណាចរបស់គាត់ គាត់ចង់ប្រាប់ថា អំណាចគាត់ខ្លាំងជាងអំណាចពលរដ្ឋ ដែលមិនពេញចិត្តនឹងគាត់។»
នៅពេលប្រកាសបញ្ជាឲ្យអាជ្ញាធរផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីលានប្រជាធិបតេយ្យ លោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងថ្លែងឌឺដងឲ្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រចាំកម្ពុជា ទៀតថា បើមានការប្រឆាំងទៅនឹងការផ្លាស់ប្ដូរនេះ គឺរដ្ឋាភិបាលយកទីលានប្រជាធិបតេយ្យទៅដាក់មុនស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលឋិតនៅក្បែរវត្តភ្នំ តែម្ដង ព្រោះលោកថា សហរដ្ឋអាមេរិកចូលចិត្តគាំទ្របាតុកម្ម។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនហាមឃាត់បាតុកម្មទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ គេមានតែលើកទឹកចិត្តពលរដ្ឋដែលមានបញ្ហាឲ្យចេញមកតវ៉ា ឬធ្វើបាតុកម្ម ឲ្យតែការតវ៉ា ឬបាតុកម្មនោះ មិនប៉ះពាល់ដល់បញ្ហាសន្តិសុខសង្គម ឬគ្រោះថ្នាក់ដល់សាធារណជនទូទៅ។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋតវ៉ានៅទីណាក៏បាន អាស្រ័យលើបញ្ហាធំ ឬតូចដែលត្រូវតវ៉ា៕
មន្ត្រី និងសកម្មជន បក្សប្រឆាំងចំនួន ១៤រូប ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ហើយតុលាការបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ចន្លោះពី ៧ ដល់ ២០ឆ្នាំ ពីព្រោះបទល្មើស ទាក់ទងទៅនឹងរឿង ទីលាន ប្រជាធិបតេយ្យ ។
ReplyDeleteដោយចង់យល់ដឹង ពីភាពល្អៀង ឬ ត្រឹមត្រង់ របស់តុលាការខ្មែរ, ទើបខ្ញុំសុំសួរ បងប្អូននូវសំនួរ
ខាងក្រោមនេះ៖
តើបងប្អូន អាចជួយប្រាប់ខ្ញុំ ផងបានទេថា៖ កាលពី ឈូក បណ្ឌឹត បាញ់ប្រហារលើកម្មការិនី
កាត់ដេរ ៣រូប បណ្ដាលឲ្យរង របួសស្ទើរស្លាប់,តើ ឈូក ទណ្ឌិត ត្រូវបាន ជាប់គុកប៉ុន្មានឆ្នាំដែរ កាលនោះ ? តើសព្វថ្ងៃ គាត់នៅក្នុងពន្ធនាគារ ឬក៏នៅផ្ទះជាធម្មតា ?? ។
មានខ្មែរខ្លះ ពន្យល់ខ្ញុំថា ស្រុកខ្មែរប្រើច្បាប់ ព្រហ្មទណ្ឌ ។ គេថា កបិល មហាព្រហ្ម ជាអ្នកតែង
ច្បាប់ តែបានស្លាប់យូរហើយ នៅសល់តែ កូនក្រមុំ ១២ នាក់ ។
ហេតុនេះ បទល្មើសណាមួយ, បើធ្វើក្នុងឆ្នាំ នាងធំ ត្រូវទទួលទោសធំ, តែបើធ្វើក្នុងឆ្នាំ នាងពៅ ត្រូវទទួលទោសតូច, តើការពន្យល់នេះ ត្រឹមត្រូវ មែន ឬក៏ អត់ ?!!!