 |
| នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីរបស់អង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) ផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ដល់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី៦ កុម្ភៈ ២០១៥។ Photo: RFA |
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ២៦ កក្កដា ២០១៨
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
00:00/00:00
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) អះអាងថា ការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី ៦ នៅថ្ងៃអាទិត្យចុងសប្តាហ៍នេះ មិនមែនជាការបោះឆ្នោតពិតប្រាកដឡើយ។ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតនេះធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរបាត់បង់នូវសិទ្ធិជ្រើសរើសរដ្ឋាភិបាលដែលខ្លួនពេញចិត្ត ស្របតាមច្បាប់ ហើយសូម្បីតែម្ចាស់ជំនួយធំៗ របស់កម្ពុជា ដូចជា ប្រទេសជប៉ុន សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបជាដើមនោះ សុទ្ធតែសម្រេចមិនបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួនមកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនេះឡើយ។
អង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) អះអាងថា ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ខាងមុខនេះ គ្មានន័យអ្វីទាំងអស់ ដោយសារតែអវត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាបក្សប្រឆាំងធំជាងគេនៅកម្ពុជា។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែការណ៍របស់ខ្លួនចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៦ កក្កដា អង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លើកឡើងថា មានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនដែលបានកើតឡើង និងជាប់ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតអាណត្តិនេះ។ បញ្ហាទាំងនោះរួមមាន ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ការតាមដាន ការគំរាមកំហែង ការឃុំខ្លួន និងការកាត់ទោសក្រោមហេតុផលនយោបាយ ទៅលើសមាជិកសំខាន់ៗនៃគណបក្សប្រឆាំង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ក៏មានរឿងរ៉ាវធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀតបានកើតឡើងផងដែរ ដូចជា ការបង្រ្កាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ វិសមភាព និងអតុល្យភាពនៃការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការបង្កើតច្បាប់គាបសង្កត់ជាច្រើនដែលរឹតត្បិតទៅលើសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ការបង្កើតសមាគម និងការប្រមូលផ្តុំជាដើម។ ចំណែក គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតឯណោះវិញ ក៏គ្មានភាពឯករាជ្យទៅទៀត បន្ទាប់ពីការលាលែងទៅនៃសមាជិក ៤ រូបមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្វើឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចក្រសោបយកស្ថាប័ននេះមកកាន់កាប់ផ្តាច់មុខ។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត គឺមន្ត្រីយោធា និងនគរបាលជាន់ខ្ពស់ជាច្រើននាក់ បានចេញមុខជាចំហពេញផ្ទៃប្រទេស ជួយឃោសនាឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថែមទៀត។
នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) លើកឡើងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះថា របបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅនេះ បានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាប្រព័ន្ធទៅលើសំឡេងឯករាជ្យ និងសំឡេងប្រឆាំង ដើម្បីធានាថា ខ្លួននឹងអាចកាន់អំណាចផ្តាច់មុខដោយគ្មានឧបសគ្គអ្វីមករារាំងនោះឡើយ។ លោកបន្តថា ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងហាមឃាត់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនេះជាង ១០០នាក់មិនឱ្យធ្វើនយោបាយនោះ ធ្វើឱ្យការបោះឆ្នោតសភាអាណត្តិនេះមិនអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈពិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ។
អ្នកនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រតិកម្មថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះជាការមិនឱ្យតម្លៃដល់ឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ។ លោកចោទគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ថាជាអាយ៉ងរបស់អង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ហើយដោយសារតែបក្សនេះមិនអាចចូលរួមការបោះឆ្នោតបាន ទើបអង្គការ Human Rights Watch ចេញថ្លែងការណ៍របៀបនេះ៖ «Human Rights Watch គេអត់មានផលប្រយោជន៍ដោយសារគណបក្សអាយ៉ងរបស់គេ ពុំមានវត្តមាននៅក្នុងការបោះឆ្នោត។ នេះជាសារៈសំខាន់ ព្រោះគេមានផលប្រយោជន៍ដែលគេលាក់មិននិយាយ ដូច្នេះគ្មានផលប្រយោជន៍បានសេចក្តីថា គេបាត់បង់គណបក្សអាយ៉ងរបស់គេនៅក្នុងដំណើការនៃការបោះឆ្នោតនេះឯង។ អាស្រ័យហេតុដូច្នេះហើយបានជាគេនិយាយថា ការបោះឆ្នោតនេះ វាគ្មានផលប្រយោជន៍។ប្រសិនបើគេឱ្យតម្លៃទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ គេត្រូវតែគោរពឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការបោះឆ្នោតនេះហើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្នុងរយៈកាលកន្លងទៅ មិនមែនមានតែអង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) មួយទេ ដែលរិះគន់ថាដំណើការបោះឆ្នោតនៅអាណត្តិនេះថា មិនស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនោះ សូម្បីតែអង្គការសហប្រជាជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក និងអង្គការអន្តរជាតិដទៃទៀត ក៏យល់ឃើញបែបនេះដូចគ្នា ក្រោយពេលរបបលោក ហ៊ុន សែន បានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហាមឃាត់ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សនេះចំនួន ១១៨នាក់មិនឱ្យធ្វើនយោបាយ រយៈពេល ៥ឆ្នាំ ធ្វើឱ្យបក្សប្រឆាំងដ៏មានឥទ្ធិពលអាចដណ្តើមអំណាចពីបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះ បាត់ឱកាសចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតអាណត្តិនេះតែម្តង។
ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិចបានដាក់ចេញនូវទណ្ឌកម្ម និងវិធានការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីឱ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ស្តារប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាឡើងវិញ ដូចជា ការកាត់ផ្តាច់ជំនួយមក គ.ជ.ប ផ្តាច់ជំនួយបច្ចេកទេសដែលធ្លាប់ផ្តល់ឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ និងការព្រមានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធផ្នែកពាណិជ្ជកម្មពីកម្ពុជាជាដើម។ លើសពីនេះ ខណៈការបោះឆ្នោតនៅសល់តែប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតប៉ុណ្ណោះ សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសជប៉ុន ក៏បានប្រកាសមិនបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួនមកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតអាណត្តិនេះផងដែរ ដែលជាកាយវិការដ៏កម្រ ចាប់តាំងពីកម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ មកនោះ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស ថ្លែងថា លោកមិនផ្តោតទៅលើវត្តមាននៃគណបក្សណាមួយក្នុងការបោះឆ្នោតនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់គឺការគោរពឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋ។ លោកបន្តថា ឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋរាប់លាននាក់នៅទូទាំងប្រទេស ដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ ត្រូវបានរបបក្រុងភ្នំពេញបដិសេធចោល ដោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយយកអាសនៈទាំងនោះទៅចែកគ្នាអង្គុយ៖ «អ្នកនយោបាយមួយចំនួនត្រូវបានបាត់ (ឱកាស) ហើយឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានបាត់ (បង់) នេះហើយជាចំណុចមួយដែលខ្ញុំយល់ឃើញថា គួរតែពិចារណាឡើងវិញ។ ចំណុចដែលខ្ញុំលើកឡើងនេះមិនមែនសំដៅទៅលើរឿងឈ្មោះគណបក្សណាដែលត្រូវរំលាយបានចូលរួម ឬមិនបានចូលរួម ខ្ញុំមិនសំដៅទៅលើរឿងនេះទេ។ ខ្ញុំសំដៅលើរឿងថា តើឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានទទួលគោរពដល់កម្រិតណា? រឿងនេះទើបត្រូវយលចិត្តទុកដាក់ សម្រាប់អ្វីដែលខ្ញុំយល់ឃើញ»។
ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រជិត ៤៤ភាគរយ (៤៣.៨៣%) ទល់នឹងបក្សកាន់អំណាចជិត ៥១ ភាគរយ (៥០.៧៦%)។ គិតជាសរុប ឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋជិតកន្លះប្រទេស ដែលស្តែងឡើងតាមរយៈកៅអីតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន ៥៥អាសនៈ និងអាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាង ៥ពាន់អាសនៈ បូករួមទាំងតួនាទីជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខ័ណ្ឌជាច្រើនទៀតផងនោះ ត្រូវបានរបបលោក ហ៊ុន សែនរំលាយចោលទាំងស្រុងតាមរយៈការកម្ទេចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) នៃអង្គការ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលបរទេសទាំងឡាយដែលព្រួយបារម្ភអំពីអនាគតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គួរតែរួមគ្នាថ្កោលទោសការបោះឆ្នោតនេះថា ជាការប្លន់អំណាចពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងព្រៃផ្សៃ។ លោកបន្តថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃដែលគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយនោះរួចមក ការបោះឆ្នោតនេះបានក្លាយជាការចំអកឡកឡើយដល់លិទ្ធិប្រជាធបិតេយ្យ ហើយជោគជ័យនឹងបានទៅលើគណបក្សកាន់អំណាចរួចស្រេចបាត់ទៅហើយ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ដល់ពេលហើយដែលរដ្ឋាភិបាលបរទេសទាំងឡាយដែលជាអ្នកប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនោះ ត្រូវជួយស្រោចស្រង់លទិ្ធប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដឱ្យកម្ពុជាវិញ ឬបើមិនដូច្នេះទេ គឺត្រូវទទួលយកផលវិបាកនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលកើតចេញពីរបបដឹកនាំបែបឯកបក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន៕
I saw some signs from the Cambodian oversea protesting against the so-called, "sham" election. And those signs had messages, "Hun Sen, stop killing your own people."
ReplyDeleteThis is a culture of lies. Mr. Hun Sen does not kill his own people. How many people has he killed? And why Khmers keep writing about killing, chopping people up, and torturing others with cruelty? Why can't you live in peace?
Watch this youtube clip. See how many lying Khmers killed by John Rambo?
https://www.youtube.com/watch?v=iGPOdftbN6U
The echoing sound of the heavy machine gun is so satisfying.
Congratulation to Mr. Hun Sen's landslide victory this year election. If CNRP won this election instead, Kem Sokha would deflower as many young girls as he could, and Scam Rainsy would scoop up so much national budget so that he can travel, ski and boat. Each meal he dines at a fancy restaurant would cost more than a month salary for many Cambodian garment workers.
ReplyDeleteI personally myself have spent only 10 bucks this year at the restaurant. Scam Rainsy's dinner is easily many times over my annual budget for restaurant! And I live in America.