សង្គមស៊ីវិល អះអាង ថា, ច្បាប់បោះឆ្នោត ថ្មី អាក្រក់ ជាងច្បាប់ បោះឆ្នោត ចាស់
RFA / វិទ្យុ អាស៊ី សេរី | ១៨ មិនា ២០១៥
សមាជិក សម្ព័ន្ធ កំណែទម្រង់ ការបោះឆ្នោត (ERA) ថ្លែង ក្នុងសន្និសីទកាសែត នៅសណ្ឋាគារ អ៊ីភើរៀល កាលពីថ្ងៃ ទី១៨ មីនា ២០១៥។ RFA/Tin Zakariya
សេចក្ដីព្រាង ច្បាប់បោះឆ្នោត ថ្មី ដ៏ចម្រូងចម្រាស ដែលមន្ត្រី អង្គការ សង្គមស៊ីវិល និងអង្គទូត មួយចំនួន ប្រចាំនៅទីក្រុង ភ្នំពេញ មើលឃើញ ថា, សេចក្ដីព្រាង ច្បាប់នេះ បង្ហាញ ពីការរឹតត្បិត សិទ្ធិសេរីភាព ប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការ សង្គមស៊ីវិល។ សេចក្ដីព្រាង ច្បាប់នេះ នឹងត្រូវ សភា ពិនិត្យ និងអនុម័ត នៅថ្ងៃ ទី១៩ មីនា ទោះបីជា អង្គការ សង្គមស៊ីវិល ស្នើសុំហើយ សុំទៀត គឺ ចង់ ឲ្យលុបមាត្រា មួយចំនួន ចេញ ពីសេចក្ដីព្រាង ច្បាប់នេះ ក៏ដោយ។
តើ មូលហេតុអ្វីបានជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅតែទទូចសុំទៅគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរដែលជាអ្នករៀបចំធ្វើ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ ដកចេញមាត្រាមួយចំនួននៅក្នុងបញ្ញត្តិច្បាប់នេះ?
សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតហៅថាអឺរ៉ា (ERA) បានចាត់ទុកសេចក្ដីព្រាងច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មី ជាច្បាប់គាបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពោលគឺសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះអាក្រក់ជាងច្បាប់ចាស់ដែលមានជា ធរមាន។
ការលើកឡើងដូច្នេះ នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានដែលរៀបចំឡើងដោយសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការ បោះឆ្នោតអឺរ៉ា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៨ មីនា។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ នៅតែទទូចសុំឲ្យតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតនៃគណបក្សទាំងពីរ ពិនិត្យឡើងវិញនូវមាត្រាមួយចំនួនឲ្យបានល្អិតល្អន់ មុននឹងលើកដៃអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរ គឺសេចក្ដីស្នើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ពីព្រោះថា ការអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះ គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់កម្ពុជា សម្រាប់ឲ្យមានការបោះឆ្នោតប្រកបដោយសេរី តម្លាភាព និងត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដនៅពេលខាងមុខ។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរីនៅកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា និងជាសមាជិកសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត មានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ គណបក្សទាំងពីរធ្វើឡើងដើម្បីតែផលប្រយោជន៍គណបក្សរបស់ខ្លួនតែ ប៉ុណ្ណោះ។ លោកបញ្ជាក់ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ដំណើរការបោះឆ្នោត និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតអឺរ៉ា បានផ្ដល់អនុសាសន៍ចំនួន ៤សំខាន់ៗដាក់ជូនតំណាងរាស្ត្រគណបក្សទាំងពីរ។ អនុសាសន៍ទាំងនោះរួមមាន ស្នើឲ្យដក ឬលុបចោលនូវបញ្ញត្តិនៃមាត្រា៨៤ មាត្រា១៣៧ មាត្រា១៤៨ មាត្រា១៥៩ និងមាត្រា១៦០ នៃសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសេចក្ដីស្នើច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោត ជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រលើបញ្ញត្តិដែលចែងពីការដាក់ទោសពិន័យពី ១០ ទៅ ២០លានរៀល ទៅលើសិទ្ធិចូលរួមសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ និងសេរីភាពរបស់សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។ បញ្ញត្តិដែលស្នើដោយគណបក្សទាំងពីរនេះ បានរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្នុងបញ្ញត្តិនៃមាត្រា៣៥ មាត្រា៣៦ មាត្រា៤១ និងមាត្រា៤២ ពិសេសរំលោភសិទ្ធិចូលរួមសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេរីភាពខាងបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិបង្កើតអង្គការសមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។ មិនត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យមន្ត្រីតុលាការ យោធា ដូចចែងនៅក្នុងមាត្រា៨៣ថ្មី អនុញ្ញាតឲ្យចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោតនៅក្រៅម៉ោងការងារឡើយ ដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់គណបក្សនយោបាយមាត្រា១៥ថ្មី ឲ្យបានពេញលេញ និងមានប្រសិទ្ធភាពនោះ។ ក្រៅពីនេះទៀត មន្ត្រីតុលាការ យោធា និងនគរបាលជាតិ មិនត្រូវក្លាយជាសមាជិកសកម្ម ជាមន្ត្រីថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនយោបាយណាមួយបានឡើយ ពីព្រោះថា មន្ត្រីយោធា នគរបាលជាតិ ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវសំខាន់ផ្ទាល់ក្នុងការរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខនៃដំណើរការបោះឆ្នោត។ រីឯមន្ត្រីតុលាការវិញ នឹងចូលរួមដោយផ្ទាល់ក្នុងការដោះស្រាយ និងកាត់សេចក្ដីលើបណ្ដឹងទាក់ទងការបោះឆ្នោត។ ពិសេសទៅទៀត មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់យោធា នគរបាល និងមន្ត្រីតុលាការមួយចំនួន បានធ្វើជាសមាជិកគណៈកម្មការកណ្ដាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ល។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត បានលើកជាសំណួរថា តើការផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលនៅប្រទេសមួយចំនួនលើពិភពលោក តើកើតឡើងដោយសារអង្គការសង្គមស៊ីវិល ឬដោយមន្ត្រីយោធា? លោកបញ្ជាក់ថា ការផ្ដួលរំលំនោះ ធ្វើឡើងដោយមន្ត្រីយោធា និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។ តែពេលនេះ គណបក្សទាំងពីរ បានគាបសង្កត់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទៅវិញ។
អនុសាសន៍មួយចំនួនទៀត គឺស្នើឲ្យលុបចោលមាត្រា១៦០ ដើម្បីរក្សាអ្នកសង្កេតការណ៍ស្ម័គ្រចិត្ត រក្សាត្រឹមនិយាមបញ្ញត្តិនៅជាធរមាន ព្រោះការងារសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត គឺជាការងារស្ម័គ្រចិត្ត ដែលត្រូវមានការលើកទឹកចិត្ត ត្រូវមានការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ ពិសេសយុវជន ដោយមិនត្រូវឋិតនៅក្រោមសម្ពាធ ឬការគំរាមកំហែងចំពោះសកម្មភាពពួកគេទេ។ តែមាត្រា១៦០ នេះ បើអ្នកសង្កេតការណ៍ផ្ដល់ការណែនាំ ឬស្ដីបន្ទោសដល់មន្ត្រីបោះឆ្នោត ឬមន្ត្រីរាប់សន្លឹកឆ្នោតដែលក្លាយជាបទល្មើស និងត្រូវទទួលការផាកពិន័យពី ១លាន ទៅ ១០លានរៀលទៅវិញ។ ស្នើឲ្យលុបមាត្រា១៦២ ព្រោះមាត្រានេះបានភ្ជាប់បទល្មើសរបស់បុគ្គល ឬតំណាងរបស់គណបក្សនយោបាយទៅជាបទល្មើសរបស់គណបក្សនយោបាយ។ ការអនុវត្តមាត្រានេះ នឹងជួបហានិភ័យខ្លាំងដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត តុលាការ និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដែលមិនឯករាជ្យ នឹងបង្កទំនាស់អំពីលម្អៀងនយោបាយ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឈាង វុន មានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សទាំងពីរ តំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់។ ដូច្នេះ ការស្នើសុំរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល មិនមែនតំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទេ។ ក្រុមការងារគណបក្សទាំងពីរ ឬសភា មិនចាំបាច់ពិនិត្យមើលអនុសាសន៍ទាំងនោះទេ៖ «ពួកអឺរ៉ាហ្នឹងមិន មែនជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋទេ ហើយសង្គមស៊ីវិលហ្នឹងក៏មិនទាន់មានច្បាប់គ្រប់គ្រងផង។ អ៊ីចឹងស្អីដែលគាត់លើក យើងមិនយកតាមទេ ព្រោះពួកយើងជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ នេះមិនបាច់គិតពិចារណាស្អីដែលគាត់លើកទេ។»
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងរបស់ លោក ឈាង វុន មន្ត្រីអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរីនៅកម្ពុជា លោក សំ គន្ធាម៉ី បញ្ជាក់ថា អង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺតំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនមានតែតំណាងរាស្ត្រ ដូច លោក ឈាង វុន លើកឡើងនោះទេ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ លោក យ៉េង វីរៈ និងជាសមាជិកសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត មានប្រសាសន៍ថា តំណាងរាស្ត្រគណបក្សទាំងពីរត្រូវតែពិនិត្យមើលពីប្រវត្តិសាស្ត្រ របស់កម្ពុជា ពិសេសនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ព្រោះថា ការសម្រេចចិត្តរបស់តំណាងរាស្ត្រ ឬថ្នាក់ដឹកនាំ មិនមែនជារឿងត្រូវទាំងអស់នោះទេ។
ការទាមទារ និងការផ្ដល់អនុសាសន៍របស់សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតទៅគណបក្ស ជាប់ឆ្នោតទាំងពីរនេះ បានធ្វើឡើងជាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយ តែគណបក្សទាំងពីរហាក់ដូចជាមិនទទួលយកអនុសាសន៍ពួកគេទាំងស្រុងនោះ ឡើយ។ យ៉ាងនេះក្ដី ទោះបីជាសភានឹងអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះនៅថ្ងៃទី១៩ មីនា ក្ដី តែអង្គការសង្គមស៊ីវិល ស្នើឲ្យក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ពិនិត្យមើលឡើងវិញចំពោះច្បាប់នេះ មុននឹងប្រថាប់ត្រាផ្ដល់ភាពស្របច្បាប់ចំពោះច្បាប់នេះ ដែលសភា និងព្រឹទ្ធសភាបានអនុម័តនោះ។
ក្រៅពីនេះទៀត អង្គការសង្គមស៊ីវិល នឹងរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះក្នុង ពេលឆាប់ៗនេះ ដោយអញ្ជើញគ្រប់ភាគីចូលរួមពិភាក្សា ដើម្បីឲ្យសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដែលកែប្រែដោយសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការ បោះឆ្នោតនោះ ប្រកបដោយអត្ថន័យខ្លឹមសារ និងគ្មានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព ដើម្បីបង្ហាញថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដែលធ្វើឡើងដោយគណបក្សទាំងពីរ ដើម្បីបម្រើតែផលប្រយោជន៍គណបក្សទាំងពីរតែប៉ុណ្ណោះ៕
No comments:
Post a Comment